Анатолий Кырдьаҕааһап быыбар кэнниттэн оҥостубут түмүгэ

Среда, 14 Марта 2012 14:10
Оцените материал
(0 голосов)

_DSC3608_copy_copy_copyКулун тутар 4 күнүгэр Арассыыйа олохтоохторо кэлэр алта сылга баһылыктарын таллылар. Туймаада олохтоохторо уонна өссө 8 улуус икки бүлүтүөнү уурунаҕа уган муниципальнай тэриллиилэрин баһылыгын куоластаатылар.

Быыбар хаһан баҕарар олоххо саҥа эргиир саҕаланыытын кэрэһилиир түһүмэх. Кыайтарбыт да, кыайбыт да өрүт бэйэлэригэр түмүк оҥостор, кэнэҕэс кэхтибэккэ, сайдар суолларын тобулар быыһык кэмнэрэ.

Дьокуускайдар быыбарга көхтөөхтүк кытыннылар: 115 тыһ. тахса киһи куоластаата, ол эбэтэр нэһилиэнньэ 69,84%-на. Бастакы миэстэни Айсен Николаев (56001 куолас),  онтон Владимир Федоров (29455), кини кэнниттэн   Анатолий Кырдьаҕааһап (21190) уонна атыттар Геннадий Михеев (6908), Евгений Перфильев (1742) ыллылар.

Быыбар бэрт тыҥааһыннаахтык ааста. Икки саха киирсиитигэр үһүс киһи мээр буолан хаалыа диэн куттал баара. Ол да буоллар, киин куорат баһылыгынан уһун кэм кэнниттэн саха киһитэ талылынна.

Анатолий Кырдьаҕааһапка куоластаабыт дьону омугунан араарар эбит буоллахха, аҥаардарын кэриэтэ – нууччалар  уонна атын омуктар буоллулар. Бу – улахан ситиһии. Кырдьаҕааһап 20-ччэ сыл тухары куорат хаһаайыстыбатыгар дьиҥнээхтик көлөһүнүн тоҕон туран үлэлээн-хамсаан атын хааннаах дьон ытыктабылын ыллаҕа. Иккиһинэн, хомунаалынай эйгэҕэ үлэлиир дьон сүүһүнэн ахсааннаахтар. Олор быыстарыттан Анатолий Кырдьаҕааһап бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччытын кытары тэҥҥэ куолас тардыалаһар киһи буола үүммүтэ, кини салайааччы быһыытынан сиппитин-хоппутун ырылхайдык туоһулуур.

Быыбар иннигэр тыҥааһын муҥутаабыт кэмигэр, дьон саха хандьыдааттарыттан ким эмэ уһуллара буолуо диэн кэтэһэн көрбүтэ.

- Мин кандидатурабын устубутум буоллар, миэхэ куоластаабыт нууччаларым Федоровка барыах этилэр, - диир Анатолий Кырдьаҕааһап.

- Оруннаах, буолуон сөп этэ... Кыайтарыы кэнниттэн…

- …Мин кыайтардым диэн санаммакка олоробун. Быыбар хаһан баҕарар олоххо, дьоҥҥо-сэргэҕэ, үлэҕэ-хамнаска сыһыаҥҥар саҥа сүүрээни киллэрэр үгэстээх. Саҥа таһымтан ааспыты көрөргө кыах, кэнэҕэс олоххун былаанныыргар тоҕоостоох түгэн биэрэр.

- Быыбар кэнниттэн туох санаа киирдэ?

- Араас  дьону кытары көрүстүм, билистим. Бэлиитик быһыытынан өссө үрдүк үктэлгэ таҕыстым дии саныыбын. Быыбарга киирсибит бырагыраамам сүрүн тосхоллоро, олоххо-дьаһахха көрүүм сөптөөх эбит диэн, өссө биирдэ өйдөөтүм, итэҕэйдим, чахчы биллим.

- Биир өттүнэн, дьон хомунаалынай эйгэҕэ үлэлээбит хаһаайыстыбанньык киһи диэн эйиэхэ куоластаатаҕа. Ол аата…

- Ол аата хомунаалынай эйгэҕэ ураты улахан болҕомто ууруллуохтаах. Тыйыс айылҕалаах сиргэ ОДьКХ тыын суолталааҕын быыбар түмүгэ көрдөрдө. 20-чэ сылы быһа хомунаалынай хаһаайыстыбаны реформалыыбыт диэн ааттаан, киһи иилэн ылбат гына бүтүннүү хааһылаан, булкуйан кэбистилэр. «Туохтан эрэ, кимтэн эрэ ойо тардан ылбыт киһи!» - эрэ диэн санаа баһылаабыт кэмигэр олоробут. Биһиги сэбиэскэй үйэ дьоно буоллахпыт. Ааспыт олохпутун төһө да ньүдьү-балай үөхпүттэрин иһин, киһилии истиҥ сыһыан өрө тутуллара. Билигин бары сыаннас барыта харчыга кубулуйда. Кыра-хара үлэһиккэ сыһыан соннук кэриэтэ, хамнаһын курдук, татым буолла.

-  Хомунаалынай эйгэ үлэһиттэригэр сыһыан эмиэ соччото суох?

- Кырдьык, оннук! Улахан хампаанньаларга үлэлиир остуорас уонна подъезд хомуйар остуорас хамнастарын тэҥнээн көр… биһиэннэрэ өссө кирдээх, ыарахан үлэҕэ сылдьаллар. Дьон,  кинилэр кэннилэриттэн хомуйар, сууйар-тарыыр киһиэхэ сыһыаннара хайдаҕый?

- Оччотугар кинилэр хамнастарын эмиэ үрдэтиэххэ наада.

- Ханнык баҕарар үлэҕэ хамнас бүддьүөттэн көрөн оҥоһуллар. Судаарыстыба ОДьКХ сатарыйбыт эйгэтин түбүгүн барытын салайар хампаанньаларга (СХ) уонна дьиэ хаһаайыннарын табаарыстыбаларыгар (ТСЖ)   сүктэрэн кэбистэ. £рөмүөн, сөргүтүү үлэтигэр дуона суох харчыны быраҕан биэрэр. Буолаары буолан, хотугу тыйыс айылҕалаах сиргэ хомунаалынай хаһаайыстыба тыын суолталаах эйгэ буоларын быһыытынан, судаарыстыба өттүттэн булгуччу дьоһуннаах  өйөбүл ирдэниэхтээхэ! Дьоҥҥо өйдөтө сатыыбыт: олорор кыбартыыраҕын приватизациялаатыҥ даҕаны, ол кыбартыыра баар дьиэтин өрөмүөнүн (подъезд, лифт, түннүк-үөлэс, сарай буоллун) эн бэйэҥ уйунуохтааххын. Оннук сокуон олохтоммута ыраатта.  Дьиҥинэн, судаарыстыба дьиэни барытын өрөмүөннээн, саҥардан, бэлэмнээн  баран биирдиилээн дьон бас билиитигэр биэриэхтээҕэ.

- Хаарбах дьиэни бүтүннүү сөргүтэргэ, дьэ, элбэх үп эрэйиллэрэ буолуо ээ…

- Баһаам буоллаҕа дии. Ол иһин биһиги салайар хампаанньабыт («ОДьКХ «Губинскай» СХ – аапт.) туох баар өрөмүөн ыытыллар буоллаҕына, олохтоохтору быһаччы кытыннарар, хас кэппиэйкэ-солкуобай хамсаабытын барытын  бэйэлэринэн хонтуруоллаттарар. Харчы хамсыыра көстөн турар буолан (ол саайпытыгар эмиэ бэчээттэнэ турар), ханна да, ким да харчыны «бэриһиннэрэр» кыаҕа суох усулуобуйатын олохтоотубут. Инньэ гынан, холобур, сарай өрөмүөнүн биһиги  700-800 тыһ. оҥоробут, атыттар 1000 500-1700 000 солк. «оҥороллор».

- Араастаһыыта сүрдээх эбит.

- Сылын аайы СХ үлэтин олохтоохторбутугар отчуоттуубут. ¥үнэр сылга туох оҥоһуллуохтааҕын, эмиэ олохтоохторбутун кытары, бииргэ былаанныыбыт. Сылга хаста да, ититиибитин кэмчилээбиппит суотугар, хомунаалынай төлөбүргэ хос ааҕыы (перерасчет) оҥоробут.

- Ол аата?

- «Водоканал» да буоллун, «Дьокуускайдааҕы ТЭЦ», «Якутскэнерго» да буоллун - өҥөлөрүн  кыбартаалынан урут ылан иһэллэр. СХ бэйэтин суотугар бары кыбартыыраҕа уу, ититии учуоттуур прибор туруоттарбыта...

- ...Счетчигынан төлүүр быдан кыра.

- Оннук. Ол иһин үппүт экономияланар буоллаҕа, ону олохтоохторго төннөрөбүт. Итиибитин туһалаахтык туттар сыалтан, аны, подъездтарбытыгар стеклопакет туруортаан эрэбит.

- Судаарыстыба хомунаалынай хаһаайыстыбаҕа көмөлөһүөхтээх диигин. Биир өттүнэн, «судаарыстыба -  собес буолбатах, көрдөһөн бүтүҥ» дииллэр буолбат дуо?

- Мин саныахпар, ити өйдөбүл төрдүттэн сыыһа. Аан дойдуга  социалистическай систиэмэ ирдэбиллэригэр эргиллиэх курдук буолла. Киһиэхэ киһилии сыһыан, судаарыстыба гражданнарыгар кыһамньылаах сыһыаннастаҕына эрэ икки атахтаах дьылҕата уһуур кыахтаах.

- «Киһилии сирэйдээх хапыталыыһым» диэбит курдук?

- Итинник да ааттыахха сөп. Арассыыйа оннун-тойун булуо өссө да ыраах. Булкуллуу-тэккиллии, кырата,  уонча сыл да салҕанан барар чинчилээх. Былыр-былыргыттан хоту дьон дьоҥҥо истиҥ сыһыанынан олоҕу салҕаан кэлбитэ. Айылҕабыт кыылларын да ылан көр, үөрүттэн тэйбит кыыл тыыннаах хаалыа дуо? Киһиэхэ эмиэ оннук. Дьон истиҥ сыһыана суох соҕотоҕун сылдьан ырааппаккын.

- ОДьКХ үлэһиттэрэ наар уларыйа сылдьаллар…

- Ол аҥаардас хамнастан эрэ тутулуга суох. Саамай биир төрүөтэ диэн – дьон сыһыана. ¥лэлии сатыы сылдьар киһини кэлэн үөх да үөх, үҥүс да үҥүс, тэбис да тэбис… үчүгэйдик идэтийбит дьоммут ону тулуйбакка баран хаалаллар.

- Тиһэҕэр, барар-кэлэр сирэ суох дьон иҥнэн хаалар?

- Оннук да дьон баар, үлэлэригэр бэриниилээх да дьон баар. Маннык ылан көрдөххө, энергетиктэр, «водоканаллар» олус сабыылаах тэрилтэлэр. Судаарыстыба иһигэр судаарыстыбалар. Тарыыптарын быстылар уонна тоҕо, туохтан сылтаан төлөбүрү улаатыннарбыттарын эйиэхэ кэпсии, быһаара барбаттар. Ааннарын сабыннылар да – бүттэ. Онон, күрүө намыһахтыы, туох баар киҥ-наар коммунальщиктар үрдүлэригэр түһэр.  Ону тулуйар киһи ахсааннаах. Идэтийбит дьоммут итини тулуйбакка үксүн бараллар. Былаас эмиэ ситигирдик сыһыаннаһар. Сатарыйбыт хаһаайыстыбаны туттаран кэбиһэн баран, ирдээ да ирдээ, остуолу тоҥсуй да тоҥсуй…

- Куоракка саамай үчүгэй үлэлээх СХ эһиги «Губинскайгыт»?

- Быыбар иннинэ дьону кытары көрсүһүүгэ куорат олохтоохторо: «Хайдах эһиэхэ көһөбүтүй?» -- диэн мээнэҕэ  сураспатахтара чахчы. Ити киһиргээһин буолбатах, элбэх сыраттан тахсыбыт ситиһиибит. Холобур, бастаан тэриллэрбитигэр күҥҥэ 200-чэкэ сайаапка, үҥсүү, көрдөһүү киирэрэ. Билигин – 20-30.

- ¥чүгэй көрдөрүү диэн сөбүлэһиэххэ наада эбит. Оттон быыбар хампаанньатын саҕана «бачча иэстээх-күүстээх» диэн ролик устубуттар этэ дии?

- Була сатаан, сымыйанан ааты киртитэ сатыыр «кирдээх технология» содула аахсыыта суох хаалыа суоҕа. Атын СХ көрөр-истэр подъеһын булан уһула-уһула… (баһын быһа илгистэраапт.).

- Хайа, ол аата эһиги дьиэлэргитигэр алдьаммыт, кирдээх подъезд булбатахтар диэн үөрүөхтээххит этэ!

- һэ-һэ… Сымыйанан дьон аатын баһааҕырдыы тустаахха кыһыылаах ээ...

- 20 сылы быһа куорат хаһаайыстыбатыгар үлэлээбит киһи быһыытынан эттэххинэ, бастатан туран, билигин тугу оҥоруохха нааданый?

- Уубут хаачыстыбатын тупсарыахха наада. Ууга кырата суох харчыны төлүүбүт, онтубутун толуйар курдук ыраас ууну иһиэхтээхпит. Туймаада хочотун уутун эргитэн түһэрэр, ити Михальчук саҕалаан баран, тиһэҕэр тиэрдибэтэх ханаалын ситэриэххэ наада. Хаарбах дьиэлэри көһөрүүгэ, дьиэ-уот өрөмүөнүгэр көрүллэр харчы үс бүк үрдүөхтээх. Итини мин дьокутаат быһыытынан наар туруорсар этиим.  Кыра дохуоттаах ыал дьиэ ыларыгар судаарыстыба өттүттэн көмө көрүллүөхтээх. Куорат олохтоохторо бары сылдьалларыгар аналлаах спорт объектарын кыбартаалларынан тутуохха наада.

- Уонна?

- Уонна хомунаалынай эйгэ үлэһиттэригэр былаас иннинэн буолан, ытыктабыллаахтык сыһыаннаһыахтаах.

- Саҥа баһылыкка тугу баҕарыаҥ этэй? Бүгүн Айсен Николаев дуоһунаска ананар сиэрэ-туома буолуохтаах.

- Түгэн тосхойбучча, Айсен Сергеевич, быыбарга кыттыбыт кандидаттар программаларын иҥэн-тоҥон үөрэтэн, куорат хаһаайыстыбатын сөргүтэр үлэтигэр туһанарыгар баҕарыам этэ. Уонна дьаһалтаҕа, дьиҥнээх идэтийбит таһымнаах дьону мунньан, баартыйаларынан араарбакка, Дьокуускай сайдарын туһугар хорутуулаахтык үлэлииригэр ис сүрэхпиттэн баҕарабын!

Кэпсэттэ Туйаара НУТЧИНА.

 



 

Добавить комментарий

Защитный код
Обновить

Aartyk.ru