Быыбар иннинээҕи хампаанньа бэрт тыҥааһыннаахтык ааста. Туораттан көрөр киһи хараҕар ол улаханнык көстүбэтэ эбитэ буолуо да, быһыы-майгы халбас харата кэриэтэ уларыйа турбутун быһаччы быыбары оҥорбут, онно кыттыспыт дьон эттэринэн-хааннарынан биллилэр.

Дьокуускай куорат мээрин быыбарыгар алта киһи кыттыбытыттан, үс киһи - Айсен Николаев, Владимир Федоров уонна Анатолий Кырдьаҕааһап ардыларыгар күүстээх киирсии барыахтааҕа эрдэттэн сэрэйиллэр этэ. Икки саха уолаттарын "кыргыһыытыгар" үһүс киһи арыыланан чорбойон тахсыа диэн сэрэхэдийии баара. Онно Федоров омуга эрэ буолбакка, бэйэтэ киһи быһыытынан дэмэ суоҕа, кыаҕа-таһыма намыһаҕа, өйө-санаата сыппаҕа улахан төрүөт буолбута. 

2011 сыллаахха, президент дуоһунаһыгар элбэх саха кандидаттара иллэрэ суоҕуттан В.Штыров хотон тахсыбыта. Штыров президент буолан баран быыбарга кинини утары киирсибит дьону ахсааннарын ааҕа кэриэтэ,  политическай өттүнэн суох оҥортообута. Ол иһин мээр быыбарыгар ээр-сэмээр дьон "Кырдьаҕааһаптаах Николаев ил булалларын" кэтэһэн көрбүтэ. Билигин, буолбатаҕы ыра оҥостор көдьүүһэ суох, икки саха уола, онто да суох элбэх куолаһы ыллылар. Арай, Штыров киэбин кэппэккэ, Айсен Николаев мээр буолбут, кыайбыт-хоппут киһи көхсө кэҥээн, быыбар иннинээҕи буоайсыыны умнан, биир дойдулааҕын - Анатолий Кырдьаҕааһабы ОДьКХ өттүгэр үлэлэтэ ылыа диэн эрэнэр. Коммунальщик элбэх, ол быыһыгар зампреды кытары мээргэ тэҥҥэ тардыалаһар киһи үүнэн тахсыбыта, Анатолий Андреевич салайааччы быһыытынан сиппитин-хоппутун көрдөрөр. иккис өттүнэн коммунальнай эйгэҕэ үлэлиир киһи элбэх куолаһы ылбыта - Дьокуускай олохтоохторугар коммунальнай хаһаайыстыба улахан суолталааҕын, оруоллааҕын туоһулуур. Манна улахан болҕомто ууруллара ирдэнэрин таайдаҕа.

Үсүһүнэн, Кырдьаҕааһабы кандидат быһыытынан "оҥорбут-туппут" политтехнолога Валерий Протодьяконов дьиҥнээхтик идэтийбитин көрдөрөр. Политтехнология диэн сахаларга саҥа идэ. Ону баһылыыр киһилэммиппит - эмиэ  ситиһии буолар.  Сүүс коммунальщиктан мээргэ талаһар киһини "оҥоруу" - улахан дьыала. Адмресурсу утары үлэлиир, бэйэҕэ тиийинии кэриэтэ буоллаҕа, ону ол диэбэккэ Кырдьаҕааһап иккис-үһүс миэстэҕэ баран иһэр. Кырдьаҕааһап электората - омугунан араастаһара эмиэ улахан ситиһии. 

***

Айсен Николаев эмискэ куорат мээригэр кыттар буолан хаалбыта - ыраахха сананар политика оонньуута диэччи үгүс. "Хоттоҕуна - үчүгэй, хоппотоҕуга - өссө үчүгэй" диир киһи аатын кытары ааттыыллар.  Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэ президенин быыбарыгар кыттар санаалааҕын сэрэйэбит.  Билигин кини Дьокуускай куорат мээрин дуоһунаһыгар талылынна. Баһыйар куолаһынан.Чуолаан, иһинэн-таһынан буолбакка, итинник эрэллээх, чаҕылхай  кыайыы наада этэ киниэхэ. Билигин мээр дуоһунаһыгар толору болдьоҕу үлэлиэхтээх. Оннук гымматаҕына, ким кинини президенинэн талыаҕай. Аны, болдьоҕу толору үлэлиирин таһынан, туох баар күүһүн-күдэҕин, өйүн-санаатын түөрүтүн барытын ууран туран, таһыччы үчүгэйдик үлэлиэхтээх. Куораты атаҕар туруордаҕына эрэ, президен быыбарыгар ааһар кыахтаах. Политикка кини сааһынан эдэр, кэскиллээх, онон мээргэ бириэмэтин "барыыра" улахан охсуута суох буоллаҕа.

***

Саха сирэ Владимир Путиҥҥа куоластаата. Ити эмиэ президент Егор Борисов туһатыгар, Саха сирэ саха киһитэ салайааччыланан олороругар улахан үтүөнү аҕалар. "Таатталар уолларын Афанасий Максимовы көмүскээн Прохоровка элбэх куолаһы биэриэхтэрэ, быыбары сабатаастыахтара" диир дьон эмиэ баара. Ол гынан баран, таатталарыҥ өйдөрө-санаалара киэҥ, уолларын көмүскүүллэрин көмүскүүллэр эрээри, дьыаланы киэҥник көрөр үгэстэринэн 75 бырыһыаннара Путиҥҥа куоластаатылар.    

***

Владимир Федоров билигин "балыйдылар" диэн өрөһөлөнөн туруохтаах. Харчылаах киһи сиэринэн идэтийбит  юристары, политтехнологтары, суруналыыстары быыбар иннинээҕи ыстаабыгар мунньуталаабыта да, көдьүүстээбэтилэр. Итинник сууһарардыы хотторуоҕун түһээн да баттаппакка сырыттаҕа.  Араас секталардыы аҥаардаах тэрилтэлэргэ сыһыаннааҕынан ааттаммыт киһи мээринэн талыллыбатаҕар, Дьокуускай олохтоохторугар махтаныахха наада. 

***

Дьокуускайы сэргэ, атын муниципальнай тэриллиилэргэ эмиэ быыбар буолла. Ньурбаҕа Тумууһап саллаата - Борис Попов хотон таҕыста. Адмресурс туруорбут кандидата Сергей Евсеев хоттордо.

Биһиги санаабытыгар, хара маҥнайгыттан, Евсеев быыбар иннинээҕи ыстааба хотторуулаах суолу тутуһан кандидатын "пиардаабыта" итиннэ төрүөт буолла быһыылаах. Кини иннинэ олорбут баһылык Прокопьевы нэһилиэнньэ улаханнык өйөөбөт этэ. Ону билэ-билэ, Евсеев "былаас утумнааччытын" быһыытынан быыбарга кыттыбыта өйдөммөт. Ньурбалар утарыахха эрэ диэн соруйан Поповка куоластаабыттара эмиэ баар суол. Дойду үрдүнэн бырачыастыыр майгы бара турар. Биһиги да онтон хаалсыбат өйдөөх-санаалаах буоллахпыт. 20-ччэ сылы быһа олохпут, ордук тыа сиригэр тупсубата, дьон сылайда, былаас этэргэ дылы хабарҕаҕа турдаҕа.

***

Сарсыардааҥҥы түмүгүнэн: