Кэскиллээх норуот - айдарыылаах дьонноох

Понедельник, 10 Декабря 2012 22:02
Оцените материал
(4 голосов)
Олохпут орто оломо суох буолан эбитэ дуу, үгүс киһи ахсынньы 12, сорохтор 21 күнүн дьиксинэ кэтэһэллэр. "Чүмэчи хаһааммыт киһи" диир дьон элбээн иһэллэр, онно-манна дьону куттуур араас сурах-садьык тарҕанар. Бу туһунан республикаҕа биллэр-көстөр суруналыыс Людмила НОГОВИЦЫНА көрбүөччү  Наталия ИВАНОВАТТАН сураста. Ааҕыахха сэргэх, сөбүлэһэргитин-сөбүлэспэккитин хас биирдии киһи бэйэтэ быһаарарын санатабыт.
789НАТАЛЬЯ ИВАНОВА ДЬОҔУРА ҮГҮСТЭРИ СӨХТӨРӨР
Орто дойдубут олоҕор таайыллыбатах таабырыннар, дьиктилэр элбэхтэр. Ол иһигэр инникини өтө өрөн билэр айылҕаттан айдарыылаах дьоммут, отоһуттар, экстрасенстар, ойууннааһын киирсэллэр. Бу феноменнар билиҥҥэ диэри науканан үөрэтиллэ иликтэр. Бүгү суруйуохтаах киһим Наталия Иванова дьоҕуруттан үгүстэр сөҕөллөр-махтайаллар.
 
Олоххо биир ураты анала
Күндү ааҕааччыларбар айылҕаттан айдарыылаах Наталия Иванова өтө көрүүлэриттэн түгэннэри сэһэргиэм иннинэ, кини олоххо биир ураты аналын туһунан сырдатыахпын баҕарабын.

Киин куораппыт урут-уруккуттан интеллигенция сүмэтэ, этэргэ дылы, түөлбэлээн олорор миэстэтинэн буолар. История кэпсииринэн, былыр-былыргыттан кинилэри түмэр, кэпсэтэллэригэр, санаа-оноо атастаһалларыгар дьиэлэрин туран биэрэр сис ыаллар бааллара. Бу ыалга — өрөөбүт уос өһүллэрэ, хоммут уос хоҥноро.

Наталия Дмитриевна Ивановалааҕы итинник сис ыаллар ахсааннарыгар киллэриэхпин баҕарабын. Ивановтарга омугуттан тутулуга суох дьон-сэргэ сөбүлээн мустар. Кинилэр истэригэр учуонайдар, юристар, медиктэр, култуура үлэһиттэрэ, предпринимателлар, о.д.а. идэлээхтэр бааллар. Бу ыал аана, этэргэ дылы, өрүү аһаҕас. Ивановтар дьиэлэриттэн өйдүүн-санаалыын сырдаан, чэпчээн, үтүөҕэ тардыһан тарҕаһаллар. Онон бу суруйуубар Наталия Дмитриевна дьону-сэргэни түмэр, сомоҕолуур олоххо аналын туһунан бэлиэтээн ааһыам этэ.

Хас сыл ахсын төрөөбүт күнүгэр ыҥыттарыыта суох эдьиийдээтэр эдьиийдэрин эҕэрдэлии дьон бөҕө тоҕуоруһа мустар. Маны кини талааныгар, айылҕаттан ураты дьоҕуругар сүгүрүйүү, ытыктабыл быһыытынан сыаналыам этэ.      

  Муммут оҕо суолун булларбыта

Биир дьикти түгэн туһунан “Хикари” туристическай фирма салайааччыта Мария Андреева кэпсээбитэ.

- Биир сайын тайҕаҕа 17 саастаах быраатым мунан хаалбыта. Аҕыс түүннээх-күн чороҥ соҕотох ойуурга сылдьаахтаабыта. Ити кэмҥэ Наталия Дмитриевна Анапаҕа баара. Хас даҕаны күн көрдөөн баран, ыксааммын киниэхэ төлөпүөннээбитим. Кини: “Тохтуу түһэн баран эйиэхэ төлөпүөннүөҕүм”, - диэтэ. Уон биэс мүнүүтэ кэнниттэн: “Сөмөлүөккэ билиэт ыллым, сотору көтөн тиийиэм. Кини ханна баарын билэбин”, - диэтэ. Наталия Дьокуускайга көтөн кэлбитэ. Ити оҕо муммутун кэнниттэн алтыс күнэ этэ. Кэргэним уонна убайым уолбутун көрдүү сылдьаннар спутниковай төлөпүөнүнэн миигин кытары сибээстэһэ сылдьаллар. Этэргэ дылы, икки атахтаах үктэммэтэх тайҕатыгар ким атынан, ким танкетканан, ким сатыы бырааппын көрдүү сылдьаллара.

Наталия мин аттыбар олорон ыйа-кэрдэ олордо: “Үрэх диэки таҕыстыннар. Онно бэрэбинэ сытар буолуохтаах. Ол бэрэбинэҕэ кэллиннэр. Хаҥас диэки көрдөхтөрүнэ уол атаҕын суола баар буолуоҕа”, - диэтэ. Кырдьык, бэрэбинэҕэ тиийэн баран, хаҥас диэки атах суолун булбуттар. Онтон суолун эмиэ сүтэрэн кэбиспиттэр. Наталия ол кэмҥэ: “Бэскэ хара көтөр олорор буолуоҕа, онтон аллараа үрэххэ түһэннэр уол суолун булуохтара”, - диэтэ. Дьонум оруобуна кырдьаҕас бэс үрдүгэр хара көтөр олорорун көрбүттэр уонна үрэх кытыытыгар түһэннэр суолу көрөннөр, уолбутун булан ылбыттар. Наталия Дмитриевна суоҕа буоллар тапталлаах бырааппытын сүтэриэх этибит. Киһи кыаҕа муҥура суоҕуттан сөхпүтүм. Биһиги аймах Наталия Дмитриевнаҕа махталбыт муҥура суох.

Быраатым дьиэтигэр кэлэн баран манныгы кэпсээбитэ. Муммута үс күн буолбутун кэнниттэн мэлдьи кини аттыгар икки чыычаах сылдьыбыт. “Ити чыычаахтар баар буолбуттарын кэнниттэн куттаммат буолбутум”, - диэбитэ. Наталия ити чыычаахтарынан бырааппытын араҥаччылаппыт эбит. Мин Наталияҕа уолбут сүппүтүн кэнниттэн үһүс күнүгэр төлөпүөннээбитим. Бырааппын Наталия Дмитриевнаҕа илдьэ бара сылдьыбытым. Тэлгэһэҕэ икки чыычаах олороро. Кинилэри ыйан баран: “Ити чыычаахтар аттыгар сылдьыбыттара дуо?” - диэн бырааппыттан ыйытта. “Бу чыычаахтар этилэр”, - диэн хоруйдаабыта. Ити кэнниттэн дьиктилэр баалларын, ама, ким итэҕэйбэт буолуой?  

 
Айылҕалыын ситимэ

Эмиэ “Хикари” фирма үлэһитэ Анна Поисеева бэрт интэриэһинэй түбэлтэ туһунан кэпсээбиттээх.
- Кытайга диэри чартернай сөмөлүөттэри көтүтэр бастакы сылларбыт этэ. Биһиги регистрацияны ааһаммыт сөмөлүөккэ киирэммит олорбуппут. “Дьокуускайга буурҕа саҕаланна”, - диэн бортпроводница биллэрдэ. Летчиктар: “Билигин көттөхпүтүнэ, аара саппаас аэродромҥа Хабаровскайга дуу, Благовещенскайга дуу түһэрбитигэр тиийэбит”, - диэтилэр. Биһиэхэ, улахана суох фирмаҕа, аара атын куоракка тохтоотохпутуна, улахан ороскуот буолара биллэн турар. Туристарбытын түһэрэр сир булуохпутун, кинилэри аһатыахпытын наадата тириир. Биһиги сүбэлэһэн бараммыт Наталия Дмитриевнаҕа төлөпүөннээтибит. Кини: “Чаас аҥаарынан көттөххүтүнэ, Дьокуускайга этэҥҥэ түһүөххүт”, - диэтэ. Пилоттарбытын ыксатан көтүттүбүт. Ол курдук, Дьокуускайга түһээппитин кытары буурҕа саҕаламмыта. Аэропорт үс-түөрт күҥҥэ сабыллыбыта, - диэн үөрэ-көтө сэһэргээбитэ.
Бу түгэнтэн Наталия Дмитриевна айгыр-силик айылҕалыын ситимэ көстөн кэлэр.  

Норд-Ост, Беслан, Сыдыбыл

Биирдэ киниэхэ ыалдьыттыы сырыттахпына: “Москваҕа туох эрэ буолар буолла, аптамааттаах эҥин дьон көстөллөр”, - диэбитэ уонна күнүн-дьылын ыйан биэрбитэ. Бу туһунан эппитин элбэх киһиэхэ кэпсээбитим. Оруобуна ол күн Москваҕа Норд-Ост театрга террористар саба түспүттэрэ. Ол кэпсээбит дьонум Наталия Дмитриевна өтө көрөр дьоҕуруттан сөхпүттэрэ эрэ.
Беслан уонна Сыдыбыл алдьархайдарын эмиэ эрдэ өтө көрбүтэ. Дьиҥэ, кини этиилэрин болҕомтоҕо ыламмыт миэрэ ыларбыт буоллар үгүс алдьархайдары, баҕар, туоратыа этибит.

 Президент ким буоларын…

Вячеслав Штыров президенин дуоһунаһыттан болдьоҕун иннинэ бүппүтүгэр, өрөспүүбүлүкэбит аныгыскы аҕа баһылыга ким буолар диэн таабырын бөҕө буолбуппут. Оттон Наталия Дмитриевна икки сыл иннинэ аныгыскы президенинэн саха киһитэ буолар диэн этэн уонна аатын-суолун чуо ыйан турардаах. Кини өтө көрүүтэ сыыһа буолбатаҕа көстөн кэлбитин, бары билэн олоробут.

Манна даҕатан, 2001 сыллааҕы өрөспүүбүлүкэбит президенин айдааннаах быыбарын өйдөөн-санаан кэллим. Дьэ эмиэ аҕа баһылыкпыт ким буолар диэн таабырыннаан да аҕай биэрбиппит. Үгүстэр Михаил Николаев уонна Федот Тумусов буолар диэн көрүүлэммиттэрэ. Арай Наталия Дмитриевна эрэ “нуучча киһитэ президент буолар” диэбитин эт кулгаахпынан истибитим. Ити курдук, Вячеслав Штыров президент буоларын эрдэттэн билбитэ.
Кини: “Мин айылҕа киһитэбин. Тугу көрөрбүн эрэ этэн биэрэбин. Политикаҕа орооһорбун сөбүлээбэппин”, - диир.

 Оҕону быыһаабыта

Кини хас да сыллааҕыта Москваҕа сырыттаҕына, төлөпүөнэ өрө тырылыы түспүтэ. Оҕолоро улаханнык ыалдьан балыыһаҕа киирбит биир дьиэ кэргэн кыһалҕаларын эппиттэрэ.
Бэҕэһээ күөх экран НТВ ханаалынан эмчиттэр сыыһа диагноз туруоран, оҕолору сыыһа-халты эмтииллэриттэн элбэх кырачаан күн сириттэн күрэммитин туһунан биэрии буолбута. Наталия Дмитриевна суоҕа буоллар, хомойуох иһин, бу ыал оҕолоро эмиэ итинник дьылҕаланыахтааҕа. Эмчиттэр кырачаан киһи муҥурдааҕа ыалдьыбыт диэннэр эпэрээссийэҕэ бэлэмнээбиттэрэ. Оттон Наталия Дмитриевна төлөпүөнүнэн: “Муҥурдааҕа буолбатах, мэйиитэ отектаммыт, түргэнник аппараакка түһэртэрэ охсуҥ”, - диэн сүбэлээбитэ.

Алдьархайга түбэспит ийэ быраастарга тылын ылыннартаран, оҕотун төбөтүн аппараакка уһулбуттара. Оруобуна Наталия Дмитриевна эппитин курдук буолан тахсыбыта. Онон эпэрээссийэ тохтотуллубута. Кырачаан киһи салгыы олох олоруох быатыгар, дьонноро Наталияттан сүбэлэттэрдэхтэрэ... Аҕыйах чаас хойутаабыттара буоллар, бу оҕо тыына хаайтаран күн сириттэн барыахтааҕа...
Бу дьиэ кэргэн оҕолорун өлөр өлүүттэн быыһаабыт Наталия Дмитриевнаҕа махталлара муҥура суох.

 Учуонайдар өлүктэрин буларга

90-нус сыллар. Өҥүрүк куйаас самаан сайын сатыылаан турар кэмэ этэ. Новосибирскайтан кэлэ сылдьар учуонайдар Өлүөнэ остуолбаларыгар сынньанар айаҥҥа туруммуттара. Ол эрээри бу сынньалаҥ сөтүөлүү киирбит үс киһи ууга былдьаммыттара. Тутатына ууга түспүт дьону араастаан көрдүү сатаабыттара да булбатахтара. Ый буолан баран Наталия Дмитриевнаҕа кэлэннэр көрдөспүттэрэ. Онно кини сиэр-туом оҥорбута. Ити кэнниттэн учуонайдар өлүктэрэ көстүбүттэрэ.
Бу дьон көмүс уҥуохтара дойдуларыгар илдьиллэн, киһилии хараллалларыгар айылҕаттан айдарыылаах Наталиябыт күүс-көмө буолбута. Бу кэнниттэн талаана федеральнай таһымҥа тахсыбытын бэлиэтиэм этэ. Дойдубут тэбэр сүрэҕэр Москваҕа мэлдьи ыҥыраннар көмөлөһүннэрэллэр.

 “Сир бүтэр уһуга буолбат”

Бу сыл ахсынньы 21 күнүгэр сир бүтэр уһуга (конец света) буолар диэн күөх экранынан да этэллэр, хаһыаттарга, Интернеккэ да элбэхтик суруйаллар. Бу туһунан Наталия Дмитриевнаттан ыйыппытым.
- Ахсынньы 21 күнүгэр сир бүтэр уһуга буолуо суоҕа. Ол эрээри дойдубутугар улахан долгуйуу буолуоҕа. Сахабыт сирэ хаһааҥҥытааҕар даҕаны үүнээри-сайдаары турар диэн үөрдүөхпүн баҕарабын. Дьон олохсуйа сатыыр региона буолуоҕа. Тыа хаһаайыстыбата улаханнык сайдыаҕа. Онон төрөөбүт түөлбэҕитигэр, сиргитигэр төннүҥ диэн сүбэлиэм этэ, - диэбитинэн суруйуубун түмүктүүбүн.

Людмила НОГОВИЦЫНА.
 
 

Комментарии 

#1
Саха кыыЬа 11.12.2012 16:11
Наталья Дмитриевна наЬаа да талааннаах киЬи!
#2
Кеннеру киЬи 19.12.2012 14:24
Конец света буолбатын Наталья билбит буолуохтаах.

Добавить комментарий

Защитный код
Обновить

Aartyk.ru