Кыларыйан турар кырдьык тула

Интервью ылар киһи эрдэттэн бэлэмнээх тиийиэхтээҕэ ирдэниллэр. Ымпыктаммыт ыйытыыларынан ыйыллары баайан, ыстыык курдук онтунан өҥнөн, кэпсэтэр киһигин тургутан көрүөхтээҕиҥ, кэпсэтии сүнньүн эн хайысхалыахтааҕыҥ өйдөнөр. Бу сырыыга ыксалынан кураанах тиийдим. Билэрим эрэ, кэпсэтии уос номоҕор киирбит Афанасий МАКСИМОВ дьыалатын тула барыахтааҕа, ол туһунан кини бииргэ төрөөбүтүн уонна гражданскай кэргэнин ийэтин кытары сэһэргэһиэхтээҕим.

Ити дьыала күөртэнэн барыытын, онтон улам сайдан омнуоланыытын саҕана мин эмиэ олох үөһүгэр баар курдугум да, баҕар, хаҕым эрэ буолуо, ис-иһигэр киирэн, билэ-көрө сатаабатах аньыылаахпын. Ол саҕана мин салҕанан бара турар суруйуулар истэригэр киирэн хаалан баран сырыттаҕым. Фантастика аҥаардааҕы суруйуу тас олох долгунугар оҕустарбат. Ол да буоллар, биһигини – кыра-хара дьону барыбытын таарыйар, үрдүк өһүөлээхтэри хайаан да хаарыйар иһэ истээх, хас да хос биэтэстээх дьыала буоларын сэрэйэр этим. Оттон бүтэһиктээхтик Үрдүкү Суут саалатыгар олорон итэҕэйбитим.

Бииргэ төрөөбүтүн туһугар сүүрэ-көтө, ыалдьа сылдьар Надежда Николаевна БУЛДИНАны өйдүөххэ син, эбээһинэһин да курдук ылыныахха сөп,  Сардаана Корякина ийэтэ Альбина Серафимовна  бэйэтинэн кыһыйан-абаран туран Афанасий Николаевич дьыалатыгар ылсыбыта элбэҕи этэр. Бу – бастатан туран, Афанасийы күтүөтүн курдук ылынарын туоһулуур («Якутск вечерний» хаһыакка Сардаана  интервьюта тахсаатын кытары интернет оргуйа түспүтэ, ким Сардаананы сиилээн, ким кини диэки буолан, бу кыыс хорсунун сөҕөн), иккиһинэн, көхтөөх гражданскай позициятын, киһи быһыытынан көнөтүн, үтүөтүн көрдөрөр. Дьэ, бу этиэх-тыыныах эр дьоммут үтүктүспүт курдук ньимийэн хаалбыт кэмнэригэр дьахталлар инники күөҥҥэ таҕыстылар эбээт. Ийэ, ийэ кынна, балыс-эдьиий буолар иэстэрин таһыччы таһынан дьыала. Бу кэпсэтии иһиттэн оронон тахсыбыт кырдьык туоһулуурунан, кутталлаах да дьыала…

Бу дьыала төрдүн-төбөтүн, сиэлин-кутуругун, ийэ төрүөтүн ордук ырылхайдык «Кистэлэҥ күүс» 2012 сыл тохсунньу 18 күнүнээҕи анал таһаарыытыгар суруйбуттар этэ. Бу олох атын хайысхалаах, бороҥ олохтон туора турары үүйэн суруйар хаһыат аҥаардас Афанасий Максимовка аналлаах матырыйааллары тиспитэ билиҥҥи ньим барбыт үйэҕэ хайҕаллаах дьыала. Бэйэлэрин баҕаларынан, Максимов чугас дьонуттан тутулуга, ыйытыга да суох таһаарбыттар эбит. Бу – туох да омуна суох дьиҥ патриотизм. Ол суруйуулар салааскаларыгар олорсон, дьыала билиҥҥитигэр өтөн киириэҕиҥ.

- Бэҕэһээ Үрдүкү Суукка бары да шок ыллаххыт…

А.С.: - Бэҕэһээ бары дьыала кырдьыга, дьэ, тахсыа диэн улахан эрэллээх олорбуппут.  Адвокаттар лоп бааччы  барытын дакаастаабыттара. Холобур, нолуок боппуруоһугар. Сылы быһа нолугабайдар «у вас переплата» дии олорбуттар, сыл буолан баран «туох да переплата суох, компьютернай программабыт ыһыллыбыт эбит, онон өссө 15 мөлүйүөн иэстээххит» диэн турбуттар. Онно туох уоруута-сиэһинэ баарый, үлэҕэ араас сыыһа буолар. Бэҕэһээ син сүрүргээн, Үрдүкү Суут ити пууну көтүрдэ. Нолуогабайдар бэйэлэрэ этэллэр, «компьютербыт сыыспыта, алҕас тахсыбыт» диэн. Куорат суута итини истибэтэҕэ буолбута. Хайдах итинник сууттуохха сөбүй?! Ама да тэпсиэх баҕа баарын иһин...

Надежда Николаевна Булдина: - Коррупция най барбыта итинтэн  көстөр.

А.С.: - Афанасий тутулуга суох судьуйалар биһиэхэ суохтар диэбиттээх. Туох моһуоктаах үлэлээх дьонуй? Оччотугар кинилэр  тойоттор-хотуттар этэллэринэн «сөптөөхтүк» сууттуу олордохторо. Оччоҕо тоҕо сокуон сурулларый? Хайдах утуйаахтыыллара буолла... син, суобас дуомнаахтара ини, баттатан эрдэхтэрэ. Сөбүлэһэбин, судьуйа үлэтиттэн ыарахан үлэ ахсааннаах буолуо. Ол да буоллар... тоҕо бэрдэй...

Элбэх дьон этэр, республика иһигэр кырдьыккытын дакаастыаххыт суоҕа диэн. Хайа алдьархайай. Суут үлэһитэ истэригэр бөрүкүтэ суох этии. Дьон суукка итэҕэлэ мэлийбит...

- Адвокаттар маннааҕылар дуо?

Н.Н.: - Маннааҕы адвокаттар. Буруйдаачылар бэрэстэбиитэллэрэ бары омуктар. Хайа эрэ Московскай университет доцена кытары буруйдуу кэлбит. Аны туран, «саханефтегазтар» хадатаайыстыбадарыгар: «Биһиги өссө төгүл этэбит - эмсэҕэлээччилэринэн бэйэбитин ааҕыммаппыт, дьыаланы тохтотуҥ», - диэн модьуйбуттар. Буруйданааччы баар, эмсэҕэлээччи суох. Оннук холуобунай дьыала ханна баарын көрбүккүтүй?! Ити эрэ ыстатыйата, дьиҥинэн, ыйанан хаалла ээ. Эмсэҕэлээбэтэхпит дии турар дьону, прокурор: «Кинилэр  тугу да өйдөөбөттөр, син биир эмсэҕэлээбиттэр», - диирин кубулуппат. Оччотугар суут «Саханефтегаз» буолбакка, прокурор эмсэҕэлээбитин көрөр дуу? Олох өйдөммөт. Экспертизаларын түмүгэ биир да бэчээтэ суох, икки эрэ киһи илии баттааһыннаах. Оччотугар мин да кимниин эрэ кыттыһан, эксперт аатыран, кумааҕы оҥорон, мөлүйүөнөнэн харчыны кимтэн баҕарар ирдээтэхпинэ, прокурор өйүүр дуо? Эксперт буолар туох да докумуона суох икки дьахтар хонтуораҕа олорон эрэ “быһа холуйан, баччаны-оччону сиэбиттэр” диэн суоттаабыттар. Саатар проектнай-сметнай документацияны да көрбөтөхтөр, эгэ, турбаны баран көрүөхтэрэ дуо. Оччоҕо хайдах суоттаабыттарый?

Куорат суутугар адвокаттар саҥаттан саҥа дакаастабылы аҕалан дьыалаҕа тистэрэ, киллэртэрэ сатыыллар. Барытын туора садьыйа олорбуттара.

- Салгыы?

Н.Н.: - Салгыы надзорга барабыт. Олор аккаастыыр түгэннэригэр Россия Үрдүкү Суутугар Москваҕа барарга күһэллэбит.

- Интернеккэ биир комментарий баар этэ. Туох айылаах айманалларый, УДО-нан син биир болдьоҕун аҥаарын эрэ олоруо диэн. Туох да буруйа суох биир да күн хаайыллара хараҥа дьыала дии саныыбын. Бииргэ төрөөбүттэрин өйдүөххэ сөп, оттон эн, Альбина Серафимовна, бэйэҕинэн ылсыбытыҥ элбэҕи этэр. Дьыала сыыһатын эн толору итэҕэйэр буоллаҕыҥ?

А.С.: - Бары итэҕэйэбит. Киһи да күлэр, дьон: «Хайа, оттон, бастаан оҕоҕуттан көҥөнөн, абааһы көрөн да биэрбитиҥ, билигин көмүскэһэргэ солото суох буолбуккун дуу?» – дииллэр. Кырдьык оннук. Афанасийдыын оҕобут олорбута сэттис сылыгар барда. Ол устата биһиэхэ да, кыыспытыгар да олус амарахтык, истиҥник, харыстабыллаахтык сыһыаннаһар. Хайдах маны сыаналыахпыт суоҕай... Олох диэн, кырдьык, киһи биирдэ  маннык олоруом диэн быһа эппэт дьыалата. Бу сыллар тухары кини, эппиэтинэстээх, дьиҥнээх эр киһи быһыытынан, сокуоннай кэргэнин, оҕолорун иннигэр буруйун билинэн (оҕом Сардаана ону эмиэ толору өйдөөн, өйөөн), аҕа быһыытынан оҕолорун көрө-харайа, иитэ-такайа, кыһалҕаларын быһаара, көмөлөһө олорор. Дьон айаҕын саба туппаккын, үөҕээччи да баар. Оҕом, Афанасийын кытары бу түөрт сылга элбэх сүҥкэн ыарахаттары тэҥҥэ үллэстэн, барытын тулуйда, тириитэ чэрдийдэ. Бэйэбитин уоскутар.

Махсыымап таҥара буолбатах, сыыһата, алҕаһа-итэҕэһэ суох диэбэппин. Күн кытары бээтинэлээх. Бу алдьархайдаах аарыма улахан дойдубут баайын хостуур, туһаҕа таһаарар тэрилтэлэрбит, республикабыт да салайааччылара эмиэ таҥара буолбатахтар. Бу үлүгэрдээх уйаара-кэйээрэ биллибэт улахан үлэҕэ, иирбэ-таарба политикаҕа (бүгүн - доҕоруҥ, сарсын - өстөөҕүҥ), Россия курдук ыһыллаҕас бэлиитикэлээх дойдуну кытары олорон, биирдэ да сыыспакка салайыахтааххыт диэн ирдиир  сөтөгөй да курдук. Сороҕор, таптым диэн тайаммыттара сыыһа буолара ханна барыай. Соруйан эрэ оҥорбут, уорбут дьыалаҕа буруйданныннар ээ. Аны барыта үөһэттэн ыгыы.  Сыыһа буоллун, сөп буоллун – толоруохтааххын. Ыгааччы атын «төбөлөөх» уһугуннаҕына, буруйдаахпыт толорооччу буолан хаалар, дьыала тиһиллэр. Биир да киһи, салайааччы бүгүн, улахан «кырыыһата» суох  сокуонунан көмүскэнэрин итэҕэйбэппэр тиийдим, эгэ санааларын хоту көҥүллүк үлэлиэхтэрэ дуо. Бу балаһыанньабыт кэлин уон сылга улаханнык бэргээтэ дии саныыбын. Иһиттэх аайы өйдүүр тухары баар партияларбыт бары тэбис-тэҥҥэ коррупцияны кэһэтиэх, дьон олоҕун тупсарыах аҕай буолаллар, кулгаах да сылайда. «Ураа» дии-дии куоластыы, үлэлии  сатаан кэбистим... Дьаныһан олохтообут коррупционнай государственнай системалара, сокуоннара, норуоту буолбакка, былаастаахтарбытын норуоттан көмүскүүр гына оҥоһуллубут курдук. Ол иһин штыровтар күннээн, тэпсэн эрдэхтэрэ. Маннык олох салҕаннаҕына, сиэммин туохтан барытыттан куттан, саҥарыма, көстүмэ, тук диэбиттэринэн сырыт диэн иитэрим сөп курдук... Тоҕо сүрэй...

Уолбут дьыалата төһө да ыарахан, уһун-киэҥ буолтун иһин, сокуонунан дакаастаһан тахсар санаалаах. Европейскай да суукка тиийэргэ бары бэлэм олоробут.

Н.Н.: - Ол эрээри ити олус өр. Кырата онно түөрт сыл наада.

Мин санаабар, манна туһа суох быһыылаах, Россия Үрдүкү Суута ама көстөн турары сөпкө быһаарар ини.

- Эмискэ биир акаары аҥаардаах ыйытыы: ити кэннигэр КИМ турарый? Таах да ким турарын киһи барыта сэрэйэр, билэр даҕаны, ол эрээри саҥарбат диэ.

Н.Н.:  Штыров, Абдурагимов, Поляков. Быраабы харыстыыр уорганнар Штыровтан сорудах ылан, улахан чиэскэ тиксэн, силиэстийэлэрин сокуону тутуспакка аһара толоостук ыыппыттар. 2008 сылга «в отношении неустановленных лиц» диэн киитэрэйдик дьыала арыйбыттар, силиэстийэ, уоран истии, дьэҥдьиир бөҕөтүн ыыталлар. Онтон 2010 эрэ сылга «в отношении Максимова» диэн холуобунай  дьыала арыйаллар. Афанасий, дьэ, адвокат булунар. Бу тугуй?  Быраабы харыстыыр уорганнар куомуннаһан, түөрт сылы быһа эккирэппиттэрэ силиэстийэттэн өтө көстөр. Онтуларын иһин хамнас бөҕөтүн ааҕыстахтара дии, толуйуохтарын наада буоллаҕа.

- Ажиотаж барбыт, билигин “мундир чиэһин” түһэн биэрбэт туһугар хамсыыллар буоллаҕа.

А.С.: - Түөрт сылы быһа тоһоҕо үрдүгэр олордубут, дьиэбит-уоппут дьэҥдьиллэн, тэпсиллэн биэрдэ. Бардахтарын аайы, сиргэммит санаабытыгар, истиэнэбитин кытта сууйабыт. Өссө Афанасий кыахтаах, сокуоҥҥа билиилээх-көрүүлээх, депутат эҥин буоллаҕа, ол иһин баччааҥҥа диэри утарса сылдьар. Биһиги курдук кыра-хара дьону ыйыстан баран амтанын да билбэккэ хаалыыһылар.

Н.Н.: - Штыров көҥүллээһининэн, дойдубутугар элбэх рейдердээһин оҥорбуттар. Афанасий тэрийбит Кыһыл Сыырдааҕы собуота, ЯКОЛа, биир сантымыатыр турба ситимэ, гаас-ньиэп баайа республика бас билиитигэр хаалбатах.  Зиявудин Магомедов АЛРОСАны кытары 1993 сыллаахтан бииргэ «Интерфинанс» диэн тэрилтэни тэрийиэхтэриттэн билсэллэрин туһунан, «Ведомости» хаһыакка соторутааҕыта интервью биэрбит. Дьэ, уһун сыл Штыровтуун доҕордоспуттар. Биһиги уолбут 2004 сыллаахтан «Саханефтегаһы» салайбыта эбээт. Интернеккэ үөҕэллэринэн, Магомедовтары кини Саха сирин булларбыт буолан хаалбыт. Ама да үөхпүт иһин...

Киһи сөҕүөх, 2007 сыллаахха Москваттан икки киһи кэлэн 20 мүнүүтэ мунньахтаан баран, «Якутгазпроммутун» хармааннарыгар уктан кэбиспиттэр. Мунньахтарын боротокуола бу сытар. Биир да дойдубут дьоно кыттыбатахтар, Дириэктэрдэр сүбэлэригэр киирбэтэхтэр. Бу хайдаҕый? Оттон биһи эмиэ да дойдубутун дьаһайар тойоттордоох, маны хонтуруоллуохтаах норуот талбыт депутаттардаах курдукпут дии. Туох сэнэбилэй, эбэтэр Штыров эмиэ хамсаамаҥ, тыынымаҥ диэбитин толорбуттар дуу?

А.С.: -  Тоҕо эрэ Татарстан, Башкортостан этэҥҥэ дойдуларын лоп-бааччы дьаһанан, баайдарын бас билэн ньир-бааччы олороллор дии. Хайдах биһиэхэ эрэ табыллыбат баҕайыный? Михаил Ефимович саҕана, «Саханефтегаз»  иһигэр киирэр түөрт тутаах тэрилтэлэрин кытары, «золотой акциялаах» стратегическай суолталаах тэрилтэнэн ааҕыллан, ханнык да чааһынай илиигэ, оннооҕор Россия да президенэ атыылыыр кыаҕа суох гына сокуон бөҕөтүнэн оҥоһуллан тэриллибитэ. Правительство уураахтара, дьаһаллара бөҕөнөн бигэргэтиллибитэ. Бу күҥҥэ диэри ким да ону көтүрбэтэх эбээт. Тойотторбут, депутаттарбыт ама билбэтэхтэрэ буолуо дуо, ону? Тоҕо бэрдэй?! Оттон биһиги кинилэргэ төһөлөөх эрэнэбитий, тумус туттабытый, «ураа» дии-дии быыбардыыбытый, кинилэр эппиттэрин-тыыммыттарын олоххо киллэрэ сатаан, үтүө суобастаахтык үлэлии сатыыбытый?!. Штыров-атыыһыт сыыһатын ыйан, бэриммэккэ, иҥсэтин тохтотор дьаһалы сомоҕолоһон ылымматахтара хомотор. Кэмигэр тохтоппуттара буоллар бу аймалҕан суох буолуох этэ.

Н.Н.: - Штыровы Федерация Сүбэтиттэн таһаартарыахха наада. Республикабыт сирэйэ буолан онно олорор дии. Афанасий кинини утарбытын кэннэ ханна да таһаарбат, көрдөрбөт буолбуттара. Оннооҕор Ытык Күөлгэ олохтоох хаһыакка Афанасий туһунан матырыйаал таһаарбыт редакторы тута үлэтиттэн устубуттара.

- Билигин син барыта иһиллэр-биллэр. Ол эрээри, холобур, интернет иһин ылан көрөр буоллахха, дьон аҥаара Максимовка итэҕэйэр, аҥаара «тыала суохха мас хамсаабат» диэн саарбахтыыр.

Н.Н.: - Интернеккэ айдааны, саарбахтааһыны күөртээччилэр анал дьоннор бааллар. Истэрбитинэн, анал хамнастаан, компьютердаах кабинет кытары ол дьоҥҥо биэрбиттэр. Суукканы суукканан олорон, араас аатынан киирэн утары суруйаллар. Республикабытын атыылаабыт харчыларынан бу дьоҥҥо өлгөмнүк төлөөн эрдэхтэрэ. Дьон үгүс аҥаара үлэлиир, интернеккэ күнү күннүктээн олорбот буоллаҕа.

А.С. Манан диэн эттэххэ, биир улаханнык биллибэт сайтка куоластааһын бара турар. Биирдэ көрбүтүм, уолбут 10 куолаһынан хотон иһэр этэ. Дьиктитэ баар, сонно көрөн олордохпуна утары уон куолас биирдэ эбиллэр, соһуйан харахпын чыпчылыйыам бэтэрээ өттүгэр өссө уон куолас эбиллэр.  Программист бырааппар эрийэн: «Бу тугуй?» - диэбиппин, ол аата сайт администратора бэйэтэ куоластыы олорор диэбитэ. Сураҕа мөлүйүөн да куолаһы “уруһуйдуон” сөп үһү.

- Билигин Афанасий СИЗО-ҕа баар дуо?

Н.Н.:  Бакаа СИЗО-ҕа олорор. Онтон суут быһаарыыта таҕыста да, уопсай хаайыыга көһөрөллөрө буолуо. Суут туһунан биири этиэхпин баҕарабын. Дьон илии баттыылларыгар сорохтор ааттарын, аҕаларын аатын инициалларын туруора-туруора баттаахтаабыттар. Ону көрөн прокурор дьахтар “бэйэлэрэ уруһуйдаабыттар” диэн айдаарар буоллаҕа... Отой быыбар курдук улуус аайы илии баттааһыны  хомуйар дьону наймыласпыппыт буоллар, уонунан тыһыынчаны хомуйуох этибит. Соруйан оннук гымматахпыт. Кими да үүрэн-үтүрүйэн, көрдөһөн-ааттаһан баттатар санаа бастакыттан суоҕа. Уолбут да ону сөбүлүө суох этэ. Ити аҕыс тыһыынчаттан тахса киһи бэйэлэрин ис санааларынан баттаабыттар. Истэн баран хомойоохтоотохторо. Өйүүр, сүбэлиир-амалыыр дьон элбэҕэ санаабытын күүһүрдэр. Билэр-билбэт дьоммут подпись хомуйан, санаабытын көтөҕөн туох эрэ минньигэс, мүөт, хампыат тутуурдаах кэлэн чэйдэһэн, сэһэргэһэн  да бараллара үчүгэй.  Туманы туман, тымныыны тымныы диэбэккэ, оҕо бөҕө кэлэн илии баттаабыта ээ.

- Дьон ордук Сардаана интервьютын кэнниттэн чугастык ылынна быһыылаах диэбэккит дуо?

А.С.: - Биһиги дьон тугу диирин иҥэн-тоҥон билбэт буоллахпыт. Арай, «Криминальная Якутия» хаһыакка Городецкай, бэйэбин сэрэппэккэ эрэ, сэттэ сыллааҕыта ылбыт интервьютун бэҕэһээ биэрбит курдук хостоон таһаарбытын кэннэ, дьээбэлээн да буоллар, сорохтор: «Күтүөккүнэн пиардана сылдьаҕын дуу?» - диэбиттэрэ сонньутар. Сакаастаабатаҕым.

Биир баар. Москваҕа тулуйа сатаан баран, улуу нуучча убайбыт, эппиккэ дылы, уһугунна. Убай уһуктубутун, история көрдөрөрүнэн, өстөөх да тохтоппотоҕо. Дьон өйүн-санаатын «хаачыстыбата» уларыйда. Урукку былаас уонтан тахса сыл туохха да наадыйбат буолбут, ньимийэн олорбут куттас норуотун көҥүл айбардаан дьаһайан, үүрэрин үүрэн, хаайарын хаайан, албынныырын албыннаан, куттуурун куттаан олорбут буоллаҕына, бүгүн онтулара үлэлиир кыаҕыттан таҕыста. Уһуктуу барбыт. Урукку хамаанда хааллаҕына  маны туормастыыр эрэ. Оннооҕор БРИК дойдулар холбоһуктара Россиябытын политиката да, экономиката да стабильнайын уонтан тахса сылы быһа көрдөрбөтө, онон таһааран баран Турцияны ылыаҕыҥ дии олороллор. Били аһынар Индиябыт кытары. Тоҕо бэрдэй... Онон, муҥ саатар бу быыбарга тойон тоҥсуйбутунан буолбакка, араас партиялар угаайыларыгар киирэн биэрбэккэ, эт өйбүтүн, ис көҥүлбүтүн кимиэхэ да күөмчүлэппэккэ бэйэбит дьаһанан быыбардыаҕыҥ. Талыллыбыт Президент булгуччу биллэр политик буолуохтаах диэҥҥэ сөбүлэспэппин. Унньуктаах уһун сылларга бу үлүгэрдээх коррупцияны тоҕо тардыбыт да салайааччы биирдэ баар буола түспүтэ.  Аны  биллэр, хал буолбут да политиктарбыт былааска кырдьыахтарыгар диэри олордулар. Хаарыаны талбыт киһи(!): норуотун омугуттан тутулуга суох убаастыыр, кини интэриэһин чахчы көмүскүүр сокуоннары таһааттарар, саҥалыы өйдөөх-санаалаах, дойдубут сайдыытын стратегиятын чуолкайдык көрөр уонна олоххо хайдах ол киирэрин билэр, үлэбит-хамнаспыт, олохпут-дьаһахпыт  5-10-15 сылынан хайдах буолуоҕун удумаҕалатар, президенниир срога бүттэҕинэ үрдүк дуоһунаһыттан кытаахтаһан баран сыппат, регионнар сайдыыларыгар болҕомтолоох,  республикабыт дохуотун Москубаҕа хачайдаан баран чиновниктара үллэстибиттэрин эрэ кэннэ тобоҕуттан «дук” гынар политиканы тохтотор, тас дойдулар убаастыыр, бу түргэн үйэҕэ атын дойдулартан ырааҕынан хаалбыппытын туораттан саппай уопсан сайыннарар, эдэрчи  киһини.

Кырдьык кыйдана, албын эрэ арбана турар бу дьикти чуумпутун дьахталлар эрэ аймаайаллар. Марионетка сууттаах, куттас тойоттордоох саарбах кэммитигэр кинилэр тыллара ордук тиийээрэй. Ама кыларыйан турар кырдьыкпытын Европаҕа эрэ тиийэн булар үйэ кэлбитэ буолуо дуо? Били, история хара мэҥинэн буолбут Башарин дьыалатыттан бу туох атыннааҕый? Мин санаабар, өссө дириҥ силистээх-мутуктаах курдук. Бу дьыала тиһэҕэр тиэрдиллиэр диэри суруйууга да түмүктүүр туочука туруон табыллыбат.

Кэпсэттэ Сайдыына ЧЭГДЭ.