Быыбарынан сибээстээн дьон кыһалҕата быһаарыллар буолла

Воскресенье, 30 Октября 2011 09:10
Оцените материал
(0 голосов)

Дьокутааттаар, чаччыыналар улуустарынан, нэиһилиэктэринэн сылдьан быыбар иннинээҕи көрсүһүүлэргэ кытталлар. Ол курдук, Саха сирин народнай депутаттара – Ил Түмэн салайааччылара уонна сис кэмитиэттэр бэрэссэдээтэллэрэ – республика президенэ бюджекка анал этиитин балаһыанньаларын быһаарыыга үлэлииллэр диэн буолар. 

 

Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Виталий Басыгысов Ленскэй оройуонугар сырытта. Бэчинчэ нэһилиэгин олохтоохторун кытта көрсүһүүгэ кини «2012-2014 сылларга Саха Республикатын бюджекка политикатын туһунан» президент анал этиитин балаһыанньаларын быһаарда, парламент сокуону таһаарар үлэтин туһунан кэпсээтэ, быыбардааччылар үгүс ыйытыыларыгар хоруйдаата.

Ленскэйгэ Виталий Басыгысов кэккэ объектары кэрийэн көрдө – 2 №-дээх орто оскуолаҕа, оройуон киин балыыһатыгар сырытта, үөрэх уонна доруобуйа харыстабылын тэрилтэлэригэр үлэһиттэри кытта көрүстэ.

Дьаһалта дьиэтигэр Виталий Басыгысов тыа хаһаайыстыбатын управлениетын µлэ´иттэрин уонна табаары оҥорооччулары кытта көрүстэ. Государственнай Мунньах бэрэссэдээтэлэ Ленскэй олохтоохторугар президент бюджекка анал этиитин туһунан кэпсээтэ, республика 2012 сыллааҕы үп-харчы докумуонун сүрүн балаһыанньаларын билиһиннэрдэ, маныаха кини бюджет социальнай туһаайыылааҕа уларыйбакка оннугар хаалбытын ураты тутан бэлиэтээтэ.

Бээтинсэҕэ, алтынньы 21 күнүгэр, Виталий Басыгысов муниципальнай тэриллии салалтатын, ону сэргэ «Биир ньыгыл Россия» партия Саха сиринээҕи салаатын олохтоох политическай сэбиэтин кытта көрүстэ. Ону таһынан парламент бэрэссэдээтэлэ «АЛРОСА» АК (САО) предприятиеларын үлэлиир коллективтарын кытта көрсүһүүлэри, олохтоох сонуну тарҕатар ситимнэр суруналыыстарыгар пресс-конференцияны ыытта. Ленскэй куорат дьаһалтатын, тэрилтэлэр салайааччыларын тыл этиилэрин иһиттэ.

Мунньахтарга тыа дьоно кэккэ кыһалҕалаах боппуруостарын туруорустулар. Бастакытынан, тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын батарыы бэрээдэктэнэ илик. Кинилэргэ аналлаах ырыынак суох. Быйыл хортуоппуй, хаппыыста үрдүк үүнүүтэ хомуллубут эрээри, харайар сир суоҕа атахтыыр. Оҕуруот аһын сыанатыгар хос эргинээччилэр уонна республика таһыттан киллэрээччилэр сабыдыаллыыллар. Олохтоох дьонтон хортуоппуй киилэтин 9-12 солк. атыылаһан баран, 30-40 солк. атыылыыллар.

Олохтоох урбаанньыттар кылгас болдьохтоох кредити ылар буолан уустуктары көрсөллөр. Солуок фондата тэриллэ илик, кэтэх хаһаайыстыбалар солуокка тугу да уурар кыахтара суох.

«Туймаада-Лизинг» Усть-Кут нөҥүө техниканы Дьокуускайга тиэрдэр, ол кэнниттэн – Ленскэйгэ. Онон лизинг сыаната балайда үрдүүр.

Кооперацияны үөскэтиинэн анаан дьарыктаныы суоҕун кэриэтэ. Миэстэтигэр оҥоһуллар үүт нэһилиэнньэ наадыйыытын толору хааччыйбат эбит.

Тыа дьоно билигин баар субсидиялааһын механизмын хаттаан көрөргө туруорустулар. Билигин Ленскэй куоракка үүт собуота нэһилиэнньэттэн 1 лиитэрэ үүтү 9 солк. тутар, итиниэхэ эбии 17 солк. 50 харчы субсидия төлөнөр. Онон тыа киһитэ лиитэрэ үүккэ 26 солк. 50 харчыны ылар. Оттон маҕаһыыҥҥа 30-40 солк. атыыланар.

Ыраах сытар, суоллара-иистэрэ мөлтөх нэһилиэктэр олохтоохторо үүтү кэмигэр туттарбаттар, онон бородууксуйаларын бэйэлэрэ тутталларыгар тиийэллэр. Бу кыһалҕаны быһаарар уонна ынах сүөһү төбөтүн элбэтэр сыалтан нэһилиэнньэ субсидия сороҕун сүөһү төбөтүгэр, сороҕун үүккэ биэрэргэ этии киллэрдэ.

Бэчинчэ нэһилиэгэр эмиэ кыһалҕа элбэх. Уруккута 1000 киһилээх нэһилиэккэ билигин 700-тэн тахса киһи олорор. Ходуһалар, бааһыналар, дьон уһаайбалара ууга баран олороллор, ходуһаларга диэри суол суох. Мэччирэҥ, ходуһа сирэ өрүс сүнньэ уларыйбытынан аҕыйыы турар, оттон биэрэги бөҕөргөтүү үлэтэ барбат эбит.

1958 с. тутуллубут, эмэҕирбит учаастактааҕы амбулатория 5 миэстэлээх күнүскү стационардаах, онно биир терапевт-быраас үлэлиир. 2012 сылга саҥа балыыһаны тутуох буолан эрэннэрбиттэр.

Нэһилиэнньэ чэпчэтиинэн туһанар араҥатыгар эминэн хааччыйыыга ыарахаттар бааллар. Ол төрүөтэ – федеральнай бюджеттан харчы кэмигэр кэлбэтэ, суол суоҕуттан рецебинэн эми ылыы уустуктара.

Эмп тэрилтэлэрин аҕыйатыынан сибээстээн, төрүүр дьахталлары, улахан ыарыһахтары 200 км баар балыыһаҕа, эбэтэр Ленскэйгэ илдьэргэ күһэллэллэр эбит. Оттон оройуон да балыыһатыгар эмчиттэр тиийбэттэр, кадрынан 50-60% хааччыллыбыттар. Нэһилиэнньэ быраастар намыһах квалификациялаахтарын, ыарыһахтарга ардыгар мөлтөх сыһыаннаахтарын туһунан этэр.

Эдэр специалистар дьиэ-уот, усулуобуйа суоҕуттан тыа сиригэр кэлбэттэр.

Олорор дьиэҕэ-уокка оройуон таһымыгар анал программалар суохтар. Дьиэни-уоту сүнньүнэн коммерческай тэрилтэлэр туталлар, биир кв. миэтэрэтэ - 41 тыһ. солк. 2001 с. халаан уутуттан эмсэҕэлээбит сорох дьон сертификаттарын тута иликтэр.

Нэһилиэнньэ аэропорду Таалакааҥҥа буолбакка. Ленскэйгэ тутулларын туруорсар. «АЛРОСА» авиакомпаниятын сөмөлүөттэрэ эргэрбиттэрэ долгутар, билиэт сыаната салгын, уу транспорыгар үрдүк.

Уматыкка, аһылык табаардарыгар сыана Дьокуускайдааҕар үрдүк.

Нэһилиэктэргэ водопровод суоҕуттан иһэр уу хаачыстыбата мөлтөх, ууга нефть тохтуутун, өрүс киртийиитин боппуруоһа долгутар.

Көрсүһүү түмүгэр оройуон, Ленскэй куорат дьаһалталарын, управлениелар нэһилиэнньэни кытта үлэлэрэ ситэтэ суоҕунан сыаналанна.

Ил Тµмэн бэрэссэдээтэлин сырыытын түмүгүнэн Бэчинчэ нэһилиэгэр амбулаториялаах балыыһа тутуутун түргэтэтиигэ дьаһаллар ылыллыахтаахтар. Эмчит специалистары тардыыга үлэни күүһүрдүөхтээхтэр, кинилэри олорор дьиэнэн хааччыйыыга программа оҥоһуллуохтаах.

Оройуон инвестиционнай бюджетыгар бюджет үлэһиттэригэр, эдэр ыалларга, специалистарга аналлаах ипотека кредитигэр анал программалары, нэһилиэнньэ кыаммат араҥатыгар социальнай олорор дьиэлэри тутуу тус сыаллаах программатын ырытан оҥорорго этилиннэ.

Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Виталий Басыгысов хонтуруолугар «Саханефтегазсбыт» ААО Ленскэй оройуонугар Усть-Куттан тиэрдэр уматыгын сыанатын ыларга быһаарылынна.

Аһылык табаардарыгар сыана мониторина олохтонуохтаах, оройуон дьаһалтата суол-иис мөлтөх нэһилиэнньэлээх пууннарыгар бастакы суолталаах табаардары тиэрдиини бастайааннай хонтуруолга тутуохтаах.

Ленскэй оройуоннаа±ы, куораттаа±ы дьаһалталарыгар, управлениеларга, «Биир ньыгыл Россия» партия регионнааҕы салаатыгар нэһилиэнньэни кытта үлэни күүһүрдэллэригэр сүбэлэннэ.

Ленскэй оройуон сиригэр-уотугар хаһаайыстыбаннай үлэни ыытар бөдөҥ компаниялары кытта социальнай, экологическай проблемалары быһаарыыга үлэ саҥа таһымҥа таһаарыллыахтаах.

Ил Тµмэн пресс-сулууспатын иһитиннэриититтэн.

 

 

 

Комментарии 

#1
petrslepsov 05.11.2011 09:49
О5оруот аьын атыыьыттара! Саха сирин хоту улуустарыгар хортуоппуй 130-150солкуоба й, онно о5оруот аьын тастаххытына иирэ байыаххыт. Аны ол дьоннут харчылара суох буолла5ына биир киилэ о5оруот аьын биир киилэ балыкка "бартердаьыаххы тын" соп.Тууьу уонна куулу тиэйэн илтэххитинэ букатын ааккытын билбэт буола байыаххыт.Ити эргиэн дьыалатынан куруук кэлии дьон дьарыктаналлар, " земля твоя, но закон мой"-диэбит курдук буолан тахсар..Олору коруохтээх дуоьунастарга эмиэ кэлии дьон буолаллар.Биир эмэ олохтоох киьи сыстаары гынна5ына ыалтан ыага тиэйэ сылдьан киьиргэтэ-киьир гэтэ арыгылатан алкоголик онорон улэтиттэн уурдэрэн кэбиьэллэр.Хоту улуустарга ас-танас Дьокуускай тойотторун уон тарбахтарын ыыраахтарын быыьынан "ыраастанан" кэлэрин быьыытынан саамай суола-ииьэ суох чиэски ыраах сытар нэьилиэктэртэн са5алаан тиьигэ быстыбат ситмнээх хонтуруол (мониторинг) наада уонна ол быыбар хампаанньатын кэмигэр эрэ быстах буолбакка...

Добавить комментарий

Защитный код
Обновить

Aartyk.ru