Ону кылгастык эттэххэ: хас эмит бириэмэ (цикл) буола-буола куйаарга планеталар хамсааһыннара (парад планет), биһигиттэн тутулуга суох (кыһын кэнниттэн саас кэлэрин курдук), буолаллар эбит. Оннук үйэлэр уларыйар, быысаһар  кэмнэригэр олорон ааһар дьолломмуппут. Урут маннык уларыйыылар кэмнэригэр сир ньууруттан ОЛОХ имири эстибит, сүппүт чахчылара бааллар (Атлантида, Лемурия…). Араас омуктар   историяларыгар суруллан хаалбыт докумуоннар ону туоһулууллар уонна хатыланар кыахтаахтар диэн сабаҕалааһыннарын түмүгэр «конец света» буолар диэн сир ийэ олохтоохторо улахан КУТТАЛГА киирэ сырыттылар. Ити «дьикти» сурах сонуна ааһан дьон уоскуйан, хайдах олорбуттарын курдук буолбакка, саҥа санаа-билии аргыстанан олох биллэрдик уларыйда.

____________________________________________________________________________

Тэтим күүһүрэн, уларыйыы Сир Ийэҕэ эрэ буолбакка  киһи этигэр-сиинигэр кытары  биллэн, таһыттан көстөрүнэн чөл туруктаах, доруобай дьон эмискэ ыалдьан олохтон туорууллара кистэл буолбатах. Хомолтолоохтук да барбыттар ахсааннара ханна баҕарар элбии турар. Сир-сир аайы сүтүктэр, түбэлтэлэр бааллар.

Айылҕаттан айдарыылаах дьикти дьоннору кытары алтыһан, күннээҕи түбүктэн ураты, интэриэһиргээтэххэ, сэҥээрдэххэ атын хайысханы талан олоҕу уларытыахха сөбүн туһунан ааҕааччыларбытын «Кистэлэҥ күүс» сурунаал нөҥүө билиһиннэрэр сыаллаах-соруктаах бэчээттиибит.

Дьааҥыттан төрүттээх Алексей Иванович Божедоновтыын – Сырдыктыын биһиги алтыһарбытынан киэн туттабыт. Саха омугун инники кэскилин туһугар Ытык сирдэри АЛГЫС көмөтүнэн ситимниир аналлаах бөлөх тэрийэн республика эрэ иһигэр буолбакка,  араас омук сирдэрин кэрийэр. Тылынан эрэ буолбакка, төһө кыалларынан баҕа санаатын олоххо киллэрэн, туораттан көмөтө суох  бэйэтин үбүнэн, маннык улахан суолталаах хамсааһыны оҥороро хайҕаллаах дьыала. Тас дойдуларынан сылдьан үлэлиир бөлөхпүтүгэр Киһилээх хайатыгар хаста да сылдьыбыт, бизнеһынан дьарыктанар улахан тэрилтэлэрдээх араас интэриэһинэй дьон баар.

___________________________________________________________________

 Олох хаамыыта биир сиргэ турбатын курдук, Ытык сирдэр хас эмэ үйэ, сыл, дьыл-хонук дьону бэйэлэригэр чугаһаппакка туспа-туора кистэнэн турбут буоллахтарына, сорохтор билигин  дьон-сэргэ ытыктабылыгар ананан аһылыннылар, дьон сүгүрүйэ сылдьар буоллулар.

Киһилээх хайатын туһунан элбэх үһүйээннэр да, суруйуулар да бааллар. Кырдьык СҮДҮ хайа. ЫТЫК хайа. Ону дакаастыы сатыыр наадата суох дии саныыбын. Маннык күүстээх «Ытык сирдэргэ сылдьыбыт киһи өйүн-санаатын сааһыланыахтаах, тылын-өһүн өйдөөн-дьүүллээн саҥарыахтаах, олоҕун-дьаһаҕын, быһыытын-таһаатын, майгытын-сигилитин тосту уларытыахтаах», – диэн тоһоҕолоон этиэхпин баҕарабын.

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

Кэнники сылларга мин күннээҕи олохпор туох эмит барыыстааҕын суоттаан-ааҕан оҥороору гыннахпына тугум да сатамматын чуолкай биллим. Тоҕото толкуйдаатахха олох боростуой. Аҥардастыы  ылаары, туһанаары, элбэтээри…  (биричиинэтэ элбэх буолуон сөп). Онтум тоҕо сатаныай?  Биэрэр, үллэстэр диэни эмиэ сатыахха наада эбит. Босхо барыыс үллэ түһэн баран кэлбитин курдук түргэнник сүтэн, бүтэн, ыһыллан хаалар.

Ытык сиргэ сырыттахха, туох итэҕэллээххиттэн тутулуга суох, чараас эттиккэ (аураҕа) уларыйыы барар. Ол көстүбэт эйгэ курдук көстүбэт. Аныгы киһи тутан көрбүтүгэр эрэ үксүн итэҕэйэр. Биллэр уларыйыы киһи киһиэхэ тус-туспа буолуон сөп – ким эрэ сонно тутатына эбэтэр сыыйа-баайа доруобуйата көнөр, кимиэхэ эрэ соһуччу табыллыы (удача), эбиллии (оҕо), уларыйыы (ыал)  буолар…

Санаа күүһүн туһунан элбэхтик суруллар, кэпсэнэр. (Мысль можно материализовать). Тыл күүһэ өбүгэ саҕаттан өйдөнөр. «Словом можно убить» диэн мээнэҕэ эппэттэр. Ытык сирдэргэ ол санаабыт (мысли) саҥа (слово) буолан тахсан, уонунан эрэ буолбакка (биллибэт), хас эмэ төгүл күүһүрэр. Күннээҕи олоххо сиэри таһынан быһыыланан сылдьар буоллахха (ордук Ытык сирдэргэ сылдьар дьон) сэт-сэлээн иннигэр эппиэтинэс улаатар.

Кэнники Дьааҥыга сырыыларбар, Элгэс олохтоохторуттан эрэ буолбакка, атыттартан эмиэ, улууска буолар араас быһылааннарга: «Киһилээх хайатын туристар мээнэ тэпсэннэр, наһаа тиэстэннэр…» – дииллэрин истэн сонньуйабын.

Ханнык баҕарар турист Киһилээххэ барыан иннинэ, кырата сыл инниттэн, былааннанар, бэлэмнэнэр: харчытын сылы быһа мунньунар, санаатын кытары сааһыланан хайдах быһыылаахтык  сылдьыахтааҕар тиийэ толкуйдуур. Ылла да маннык ыраах дойдуга туох да кыһалҕата суох тиийэн хаалааччы суох. Кэлии-барыы да кырата суох харчыны эрэйэр.

Кэлэ сылдьыбыт омук туристара самолет билиэтин сыанатын сөҕөллөр: «Дьокуускай – Баатаҕай билиэтин сыаната Москваттан Нью-Йорка барартан да сыаналаах», – диэн. Ити кэннэ санаан көрүҥ, төһө турист сыалланан-соруктанан Киһилээҕи буортулуу тиийиэн сөбүй?

Ытык сир хайдах куһаҕаны түстүөхтээҕий? Иэстэһиэхтээҕий?

Сылдьыбыт киһи тулатыгар дьайыыта улахан.  Ол чуолкай. «Туһамматым!» – диэн мөҥүттэ, кыҥкыйдыы, кириитикэлии, сиилии  сылдьааччы мөкүнү, түктэрини тардар.

---------------------------------------------------------------------------------------Куйаарга биир эрэ сокуон баар дииллэр – «Подобное притягивает подобное», онно мин толору сөпсөһөбүн. Тугу сыдьаайаҕын – ону ылаҕын.

-------------------------------------------------------------------------------------- Күтүр буоллаххына аттыгар оннуктар эрэ, арыгыны арбыыр буоллаххына арыгыһыттар эрэ тулалыыллар, олоххор сатамматаххар кими эрэ буруйдуур буоллаххына наар оннук дьону түмэн ытамньыйан-үҥсэргээн тахсаҕын…

Үөрүүнэн сылдьыбыт, Ытык сиргэ сүгүрүйбүт  олоҕор дьол, таптал аргыстанар, дьонун арчылыыр, араҥаччылыыр, инникигэ эрэллээх, күүстээх санаалаах, көнөтүнэн сылдьар буолар.

Ыра санаа оҥостон, хас эмит кэмҥэ кэтэһэн, онтун олоххо киллэрэн, көлөһүнэ тохтон, бэйэтин бэрибиэркэлэнэн, үрдүккэ дабайбыт, хайа  салгынын эҕирийбит, кэрэни кэрэхсээбит, чыпчаалга үктэммит киһи хайдах туруктанарын кини эрэ бэйэтэ билэр.

Туох барыта хас да өрүттээх буоллаҕына, Ытык сиргэ сылдьааһыны бопсор биир биричиинэлэрин өрүтэ эбэтэр туһата КҮҮСТЭЭХ сиргэ сэт-сэлээн улаханын туоһулуур. Ону билэ-билэ барбыт турист Ытык сиртэн төннөрүгэр майгыта быдан уларыйан, кэлин бэйэтигэр үлэлэнэн мэлдьи холку  туругу ситистэҕинэ - дьоллоох олоҕу түстээччилэр кэккэлэрин хаҥатыа диэн эрэниэҕиҥ.

 

                                                                                       Марина Платонова,
"Кистэлэҥ күүс".