Саҥа президент саҥа дьону былаас үрдүкү хаттаҕаһыгар балайда анаталаата. Ол иһигэр, СӨ Тас сибээскэ миниистирэ Валерий Иванович Максимовы бу күһүҥҥүттэн үрдүк дуоһунаска көрөр буоллубут. Кини кимий, тугуй, туох төрдүлээх-уустаах, өйдөөх-санаалаах киһиний? Токкоолоһон көрүөххэ эрэ:
 - 1976 сыллаахха Бэрдьигэстээххэ, Горнай улууһугар төрөөбүтүм. Аҕам Иван Иванович төрдүлэрэ, сүнньүнэн, бу улуустан силис-мутук тардаллар. Ийэм, буоллаҕына, Зоя Дмитриевна, үйэтин сааһын тухары Бэрдьигэстээххэ медицинэ сиэстэрэтинэн үлэлээбитэ, билигин пенсийэлээх. Кини өбүгэлэрэ Сунтаартан, Горнайтан, Өлөөнтөн хаан тардыылаахтар. Ийэбинэн эһэм биир кэм Алдаҥҥа олоро сылдьыбыта диэн кэпсииллэр.
- Бириискэҕэ?
 - Суох, хос эһэм, сэниэ ыал үһү. Онон өрөбөлүүссүйэ кэнниттэн кулаактааһыҥҥа түбэспит. Онуоха биир уолугар (мин эһэбэр) биир таба үөрүн биэрэн баран Алдаҥҥа куоттарбыт.
- Табалаах буоллахтарына эбэҥкилэр буоллаҕа?
 - Эбэҥки хааннаахпын. Ийэм өттүнэн биир эбэм татаар үһү. Оттон аҕам өттүнэн бары уу сахалар.
- Төрөппүттэриҥ ханна баалларый?
 - Аҕам, мин кыра сырыттахпына, 1980 сыллаахха өлбүтэ. Кини киномеханик идэлээх этэ. Оттон ийэм билигин миигин кытары, манна, куоракка олорор.
- Бииргэ төрөөбүттэр хаһыаҕытый?
 - Эдьийдээхпин. Виктория диэн. Икки оҕолоох, Дьокуускайга олорор.
- Туох идэлээҕий?
 - Атыыһыт.
- Кэргэниҥ, оҕоҥ-урууҥ?
 - Кэргэним Надежда Романовна Максимова диэн. Хаҥалас Нөмүгүтүттэн төрүттээх. Медицинэ наукатын дуоктара. Генетик. Баҕар, истибитиҥ буолуо, балайда ситиһиилээх учуонай, саҥа ген баарын арыйбыта. «Кыымҥа» соторутааҕыта ол туһунан суруйбуттара.
- Ээ, сөп, ити эн кэргэниҥ буоллаҕа.
 - Быйыл игирэ уолаттардаммыппыт. 10 ыйдаахтар.
- Оо, оннооҕор биир оҕону көрөр ыарахан, иккини тэҥинэн көрөр олусилистиилээх буолуо, ээ?
 - Ийэм көрсөр, уонна ньээҥкэлээхпит.
- Кынныларыҥ туох дьонуй?
 - Аҕа кынным Роман Романович Ноговицын, СГУга проректордыы сылдьыбыта. Билигин кафедраҕа үлэлиир. Урут, Орто үөрэхтээһин департаменыгар үлэлээбитэ. Экономическэй наука дуоктара. Ийэбит Анна Николаевна Ноговицына сахалартан бастакы генетик-учуонай. Кинилэр үс кыыстаахтарыттан улаханнара мин кэргэним.
- Кэргэҥҥинээн үөрэнэ сылдьан билистигит?
 - Устудьуоннуу сылдьан билсибиппит. Мин уопсастыбаннай үлэҕэ өрүү кыттар этим. Университет иһинэн 1991 сыллаахха «Тобул» интеллектуальнай кулууп тэриллибитэ...
- Баар этэ… «Айаан суола» диэн Охуоскай муораҕа тахсар суолу сөргүтэ сатаабыттара.
 - Ол Айаан суола – «Тобул» бырайыактарыттан биирдэстэрэ этэ.  Устудьуоннар Минтрансы кытары кэпсэтэн экспедиция тэрийэн, сатыы, Айаан пуордугар диэри  бара сылдьыбыттара. Онно туох баар үрүйэлэри, үрэхтэри, тыалары-куйаардары барытын ааҕан-суоттаан, бэлиэтээн аҕалан отчуоттаабыттара.
- Билигин, мэҥэ бырайыактар үйэлэригэр, былыргы суолу сөргүтүү саамай тоҕоостоох буолуохтаах этэ.
 - Айаан суола, кырдьык, олус наадалаах буолла. Кыһын сылдьаллар эбит. Солооһунун омооно билигин да баар. Мэҥэ бырайыактары таһынан, Уус Майаҕа, Белькачи маһы таҥастыыр промышленнай хаһаайыстыба баар дии? Маһынан эргинэргэ ити суол көдьүүстээх буолуо этэ.
- Дьокуускайынан эргитиэхтээҕэр, ыннараанан быһа таһаарар быдан орускуота аҕыйах буоллаҕа. Дьиҥинэн, Айаан суолун сөргүтэргэ, соҕотох Саха сирэ эрэ буолбакка, бүтүн Илин Уһук региона кыттыһыах тустаах.
 - Оннук. Хабаровскай кыраай хоту өттүнэн тахсар суол… Халыйаары гынныбыт… 1993 сыллаахха СГУга Экономическай факультет аһыллыбыта. Мин онно киирбитим. 1 миэстэҕэ 28 киһи туттарсыбыта.
- Оскуоланы мэтээлинэн бүтэрбитиҥ?
 - Үрүҥ көмүһүнэн. Биир эрэ «түөртээх» этим – нуучча тылыгар. Кэлин учууталым көрсөн баран «тоҕо да биэһи туруорбатаҕым буолла» диир этэ. Ону оттон «син биир «биэскэ» билбэт буолан, «түөрдү» ыллаҕым» диибин. Ханан эмэ да буоллар, соппутуойбун туруорбакка хаалбыт буолааччым...
 Ол «Тобулга» сылдьан кэргэмминээн билсибитим. Кини оччолорго медицинэ факультетыгар үөрэнэрэ.  1995 сыллаахха, биһиги кулууппут, экологиянан дьарыктанар «Нордлайт» кулууп (Мэрикянов Миша – билигин «Саха ипотечнай агентство» генеральнай дириэктэрэ)  онтон да атыттар  «Ассоциация клубов ЮНЕСКО» киирбиппит.   Ыччат миниистирин солбуйааччыта Афанасий Ноев көмөтүнэн, дьоппуон 30-ча устудьуонун ыҥыран саха-дьоппуон ыччат форумун тэрийбиппит. Надяны онно көрөр эбиппин да, билсибэтэхпин. Биир дьоппуон кыыһынаан наар сылдьара. Онтон ол форум кэнниттэн икки ый буолан баран, дьэ, бу дьиэ (ДП-2) 4-с этээһигэр ЮНЕСКО национальнай комитетын хоһугар көрсө түспүпүт...
- Сүрэҕиҥ толугуруу  түстэ?
 - Толугураан. Онтон аныгыс ыйга – ахсынньыга Екатеринбурга ЮНЕСКО конференциятыгар иккиэн делегацияҕа киирэн барсыбыппыт. Дьэ, онно  сылдьан чугастык билсибиппит. Эһиилигэр холбоспуппут.
- Сыбаайба ньиргийдэ?
 - Арааһа, 1996 сыллаахха, биһиги, биир бастакынан сахалыы сыбаайба тэрийбиппит буолуохтаах. Ярославскай аатынан музей балаҕаныгар ааспыта. Таҥаспытын модельер Августина Филиппова биэрбитэ.
- Надежда Нөмүгүттэн төрүттээх эрэ буоллаҕа, куоракка улааттаҕа?
 - Ноговицыннар төһө да куоракка көһөн киирдэллэр, оҕолорун уу сахалыы ииппиттэр. Маладьыастар.
- Күтүөтү тута бэйэлэрин истэригэр киллэрдилэр?
 - Кыһалҕата суох.
- Дьиэ-уот боппуруоһун кинилэр быһаардахтара?
 - Эрдэ дьиэ ылбыттар этэ. Онтуларын биэрбиттэрэ.
- Ол дьиэҕин кэҥэттэҕиҥ?
 - Улаатыннаран, - толкуйдуур, онтон - 4 хостоох квартиралаахпыт.
- Тас сибээс миниистирэ хас үөрэх дипломнааҕый?
 - Биир.
- Оттон «судаарыстыбаннай сулууспа үөрэҕэ»?
 - Суох.
- ? салайар үлэҕэ булгуччулаах ирдэбил буолбатах дуо?
 - Суох, миэхэ ким да оннук диэн эппэтэҕэ.
- «Биир ньыгыл» баартыйа чилиэнэҕин?
 - Суох. Баартыйата суохпун. Билиҥҥитэ.
- Бу иннинэ ханна үлэлээбиккиний?
 -  2002 сылтан бу атырдьах ыйыгар диэри Промышленность министиэристибэтигэр үлэлээбитим.
- Голубенкоҕа?
Төбөтүн нөрүтэн ылар:
 - Бастаан отдел салайааччытынан, онтон миниистир солбуйааччытынан, онтон миниистир 1-кы солбуйааччытынан…  Ол иннинэ «Департамент по управлению госактивами» диэн баара, онно – сүрүн специалиһынан.
- Миниистир буолуом диэн ыраланар этиҥ дуу?
 - Суох. Буолаары буолан, Тас сибээс миниистиринэн ананыам диэн  түһээн да баттапатаҕым.
- «Генерал буолуон баҕарбат саллаат, куһаҕан саллаат»?
 - Минпромҥа 8 сылы быһа үлэлээтэҕим. Туох эрэ уларыйыы тахсыахтаах диэн саныыр этим. Промышленнай тэрилтэҕэ үлэлии барар толкуйдаах сылдьыбытым… Биирдэ эмэ, ырытан көрөөр эрэ, атын министиэристибэлэргэ холоотоххо, Минпром миниистиринэн атын туора сиртэн ким да анаммат. Холобур, 2002 сыллаахха, икки министэристибэни – минпрому уонна оттук, промышленность уонна энергетика министиэристибэтин холбообуттара. Миниистиринэн А.Оглы анаммыта (кини билигин «Сургутнефтегаз» ААО генеральнай дириэктэрин солбуйааччыта). Онтон Оглы 1 солбуйааччыта А.Стручков буолбута, онтон Стручков 1 солбуйааччыта – А. Голубенко анаммыта.
- Оо, дьэ, эн минпрому салайыаҕыҥ хаалбыт эбит…
Күлэр:
 - Голубенко баар буоллаҕа, үлэлии сылдьар.
- Билигин кини солбуйааччыта кимий?
 - Ефремов Александр Эдуардович.
- Аныгыскы миниистир, оччоҕо кини буолар эбит. Оттон Тас сибээс миниистирин дуоһунаһыгар бэйэҕин хайдах сананаҕын?
 - Туох үлэ-хамнас барыахтааҕын, ханнык сыал-сорук турарын чопчу билэбин,  өйдүүбүн, ылынабын. Министиэристибэбит экономическай хайысхалаах үлэтэ күүһүрэн эрэр. Сүрүн соруктарбыт диэн -- өрөспүүбүлүкэҕэ инвестицияны киллэрии, бэйэ бородууксуйатын тас ырыынакка таһаарыы, өрөспүүбүлүкэ имиджин оҥоруу, атын регионнары кытары ыкса үлэни тэрийии, Саха сирин таһыгар олорор биир дойдулаахтарбытын кытары сибээстэһии, аан дойдутааҕы тэрилтэлэри кытары үлэлэһии.
- Урут, Никонов миниистирдээн олордоҕуна, ТСМ тугунан дьарыктаммытай?
 - Үксүн гуманитарнай уонна протокольнай (делегациялары көрсөр-атаарар) хайысхаҕа үлэлээбитэ.
- Омук тылын билэҕин?
 - Английскайдыы.
- Хаһан аан бастаан омук сиригэр тахса сылдьыбыккыный?
 - 1995 сыллаахха ЮНЕСКО тэрийиитинэн Соҕуруу Кореяҕа ыччат лааҕыра олохтоно сылдьыбыта. Бу сыл «Год толерантности» биллэриллибитэ. Кореяҕа туох баар Азия судаарыстыбаларыттан, Канадаттан, Австралияттан о.д.а. дойдулартан эдэр ыччат мустубута.
- Омук сирин төһө сөхтүҥ-махтайдыҥ?
 - Барыта сонун-сөҕүмэр этэ. Биһиги дойдубутугар ол саҕана олохпут-дьаһахпыт ыарахан, сыана үрдүү турар, инфляция… чыҥха атын дойду этэ.  Олоҕу көрүүҥ уларыйар эбит этэ.
- Кэлэн баран киһилии олох баарын көрөн хараастыбатыҥ дуо?
 - Суо-а-ах. Кэлэн баран, дьэ, ол саха-дьоппуон ыччатын форумун тэрийдэхпит.
- Уопсайа төһө элбэх омук дойдутугар сырыттыҥ?
 - Ааҕыахха наада: Япония, Кытай, Корея, Франция, Бельгия, Голландия, Канада, Индия… уонча буолла быһыылаах.
- Дьэ, элбэх сиргэ сылдьыбыт киһи тэҥнээн көрдөххүнэ, биһиги дойдубут олоҕо-дьаһаҕа, тутула-сокуона сүрдээх дуу?
 - Дойду-дойду атын-атын. Холобура, бу соторутааҕыта Индияттан кэллим. Нэһилиэнньэтин 25%-на букатын олох дьэбэрэтигэр олорор. Кумалаан. Онуоха холоотоххо, биһиги олохпут таһыма үрдүк. Онтон дьоппуоннарга тэҥниир эбит буоллахха, БИ¤ИГИ олохпут таһыма намыһах.
- Хаһан киһилии олох кэлэрий…
 - Мин бэйэм саныырбынан, 70 сылы быһа Сэбиэскэй систиэмэ чааһынай бас билии өйдөбүлүн сүтэрэн кэбиспит. Судаарыстыба көмөтүнэн, судаарыстыбаны эрэ кэтэһэн олордохпут дии. Ийэм, икки оҕолоох огдообо дьахтар, олорор дьиэтэ суох буолан, Верховнай сэбиэккэ, Обком 1 сэкиритээригэр тиийэ көрдөһөн, үҥэн-сүктэн Бэрдьигэстээххэ квартира биэрэллэрин ситиспитэ. Киинтэн тиийэр сорудаҕынан эрэ кыһалҕабыт быһаарыллыбыта…
- Оттон билигин эмиэ оннук хартыына буолбатах дуо?
 - Сэбиэскэй систиэмэ инициативаны саба баттаан кэбиһэрэ. Былаас барыта быһаарара – кими дуоһанаска аныыры, кими үлэҕэ ылары...
- Онтон туох да уларыйа илик…
 - Билигин киһи кыаҕын толору туһанар кэмэ кэллэ…
- Чунуобунньуктар дьиҥнээх олохтон тэйбиккит туоһута. Кыаҕы «толору туһанарга» билиҥҥи систиэмэҕэ билсии-көрсүү, ылсыы-бэрсии быһаарар. Тендердэргэ, аукционнарга кимнээх сүүйэллэрий? Артур Протодьяконов (Дьокуускай куорат Доруобуйаҕа харыстабылын управлениетын салайааччыта) хайдах быһыылаахтык судаарыстыбаннай сакааһы «үллэрбитэ» холуобунай дьыалаҕа кубулуйда. Граҥҥа, субсидияҕа киирсэн боростуой киһи кыайара саарбах…
 - Уопсай кыах баар. Урут атыылыыр-тутар, эргинэр да кыах суоҕа. Тута «үспүкүлээн» диэн ыстатыйаланаҕын!
- Кэлиҥҥинэн, Сэбиэскэй саҕана «үчүгэйдик олорбуппут» диэн этэр дьону кытары 100% сөбүлэһиэх санаам кэлэр.   Быыбардатар күннээх буоллахтарына, хомуньуустарга куоластаары олоробун.
 - Билигин киһиттэн бэйэтиттэн тутулуктаах кэм. Ахтар-саныыр Сэбиэскэй систиэмэҥ суулуннаҕа эбээт! Суох. Ону харыһыйан даҕаны тугу да гынар кыаҕыҥ суох. Киһи өйө-санаата, Сэбиэскэй уруккуттан босхолонуон наада.
- Өйбүтүн-санаабытын «Уларыта тутуу» саҕаттан уларыта сатыыллар...
 - Кэм атын. Уларыйда! Саҥалыы толкуйдуохха наада.
- Хайа муҥун кэммит «уларыйарый»? Сэбиэскэй ыһыллыбыта инньэ 30-чча сылыгар барда. Хаһан «хомуллабыт?!»
 - Өй-санаа уларыйдаҕына олохпут уларыйыа.
- Көннөрү киһи бу олоххо ситиһэрэ кэмнээх, хаарчахтаах. Эйиэхэ барыта чэпчэкитик бэрилиннэҕэ…
 - Суох, эн судургутук толкуйдаан көр: биһигини ийэбит суос-соҕотоҕун киһи-хара оҥорбута. Кини быраас да буолбатах этэ, билсиитэ-көрсүүтэ суох боростуой сиэстэрэ эрэ этэ! Оччотугар мин оскуолаҕа үчүгэйдик үөрэммитим ким өҥөтөй? Өйбүн харчыга атыылаһан ылбытым дуо?
- ?
 - Бастатан туран, иитиим! Ийэбэр олус махтанабын, кини этэр этэ: үөрэхтэн, оччоҕо үчүгэй хамнастаныаҥ, үлэлэниэҥ диэн. Иккиһинэн, учууталларбар махтанабын. Кинилэр миэхэ элбэх билиини биэрбиттэрэ. Эн этэҕин дии «эйиэхэ чэпчэкитик бэриллибитэ» диэн. Миэхэ чэпчэкитик бэриллибитэ диэн – оскуолаҕа үчүгэйдик үөрэммитим.
- Оскуолаҕа үчүгэйдик үөрэммит элбэх этэ.
 - …«Дьылҕа атаах оҕотун» курдук миигин эппиккиттэн өһүргэнэн ыллым. Барыта оскуолаттан саҕаланар. Тугу эрэ ситиспит дьону барыларын биир тарааҕынан тараан «оннуктар-манныктар» диэн сыаналыыр төрдүттэн сыыһа. Киһи-киһи араас-араас.
- …Арай, үөрэххэ киирбэтэх буол? Арай, билиҥҥи кэргэҥҥин көрсүбэтэх буол? Ханнык эрэ элбэх оҕолоох быстыбыт-ойдубут тыа ыалын кыыһын ылбыт буол?.. Олоҕум атыннык салаллыа этэ дии санаабаккын дуо?
 - Мин оскуола кэнниттэн ыал буола сыспытым. Үөрэххэ киирэрин киириэм этэ. Олоҕум оннук салаллыбыта буоллар, билигин дойдубар төннөн нус-хас ханнык эрэ тэрилтэҕэ үлэлии олоруом этэ. Ол онтон туох да уларыйыы  тахсыа суох этэ.
- Хайдах «туох да уларыйыа суоҕай»? Миниистир – судаарыстыбаннай таһымнаах дуоһунас дуу, кыра тэрилтэ буҕаалтыра дуу?
 - Мин бүгүн миниистирбин, сарсын миниистир буолуо суохпун эмиэ сөп. Ол онтон мин куттаммаппын, төбөбүн сынньыбаппын. Холкутук атын сиргэ баран үлэлиэм. Улаханы ситиспит дьону тоҕо эрэ бары кыһалҕата суох дьон курдук саныыллар. Ону сатаан өйдөөбөппүн! Баай-кыахтаах дьон оҕото, паапата-маамата эрийэн «оҕобутун үлэҕэ ыл» диэн этэллэрин курдук…
- Оттон оннук эмиэ баар ээ.
 - Баарынан баар. Ол гынан баран барыларын оннуктар диир сыыһа. Хас биирдии киһи дьылҕата араас-араас. 1993 сыллаахха миниистир буолуом диэн санаабат да этим. Табыллыбатаҕа буоллар… буҕаалтыр туох да куһаҕана суох идэ. ТСМ-ка кассир-буҕаалтырдыы сылдьыбытым. Буҕаалтырым эбитэ буоллар, эн, да интервью ыла кэлиэҥ суох этэ.
- Суох буоллаҕа... Чэ, атыны кэпсэтиэх. «ЭКСПО - 2010» тэрээһинигэр кытыннаҕыҥ?
 - Коллегаларым. Мин атырдьах ыйыгар ананнаҕым, ол иһин бэлэмҥэ кэлбитин да диэххэ сөп.
- …Ити араас дойдуларга туох эрэ тэрээһинигэр салалтабыт кыттар аҕай. Ол быыстапка, ити дьаарбаҥка… ЯСИАҕа аҕыйах тылынан «доҕордоһуу, хардарыта үлэ дуогабара, сөбүлэҥэ түһэристилэр» диэн буолар. Уопсайынан, бу дьон тугу гыналларый?
 - Өрөспүүбүлүкэ кыттар аан дойдутааҕы, норуоттар икки ардыларынааҕы тэрээһиннэр испииһэктэрин  хаттаан көрдүбүт. Уонна барыларыттан кэриэтэ аккаастанныбыт.
- Холобур?
 - «Харбиннааҕы дьаарбаҥка», Берлиҥҥэ ыытыллар «Зеленая неделя»... Орускуота улахан, көдьүүһэ суоҕун кэриэтэ.
- «Зеленай неделя» диэн, били, Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ баран кыттар (саатыыр, аралдьыйар, күүлэй тэбэр) тэрээһинэ дуо? Бургердар ынахтарын көрөн-истэн, сөҕөн-махтайан кэлбиттэриттэн саха тымныы хотонугар турар сүөһүтэ төлөрүйэн, эбиллэн барбата чахчы.
 - «Зеленая неделяҕа» кыттар да буоллахха, чопчу сыаллаах-соруктаах, бырайыактаах баран кыттыахха наада.  Холобур, таба, убаһа этин – «экологическай ыраас бородууксуйа» диэн тас ырыынакка таһаарыахха. Европа ырыынагар тахсар табаар – Европа ирдэбилигэр эппиэттиир хаачыстыбалаах буолуохтаах.  Ол ирдэбилгэ эппиэттииргэ күүстээх үлэ ыытыллыах тустаах. Барытын иилии кууһа сатаабакка, кыраттан саҕалыахха наада. Холобур, бастаан, Арассыыйа ырыынагар таһаарыахха сөп. Онтон сыыйа-баайа дьэ, кэҥэтэн, омук сиригэр боруобалыахха! Билигин, хас да улууска, үрдүк ирдэбилгэ эппиэттиир бородууксуйаны оҥорорго боломуочуйа да, үбүлээһин да бэриллэн турар.
- Кэлэр сүрүн соруккут «Азия оҕолоро» спортивнай оонньуулары ыытыы буоллаҕа. Омук дойдулара бу оонньуу туһунан «тугу да билбэттэр» диэн этэ.
 - Генконсуллар билимиэхтэрин да сөп. Оттон дойдуларга бэйэлэригэр уопсай информация баар. Сотору, Астанаҕа, 45 Азия дойдуларын национальнай олимпийскай кэмитиэттэрин мунньаҕа буолаары турар. Онно биһиги «Азия оҕолоро» спортивнай оонньуубутун баран билсиһиннэриэхтээхпит. Ол кэнниттэн хас биирдии судаарыстыбаны кытары ыкса үлэлиэхтээхпит.  Оонньуулар Балаһыанньалара (хас киһилээх хамаанда, ханнык көрүҥҥэ төһө киһи кыттара о.д.а.) билигин бигэргэтиллэ илик. Ити биир өттүнэн тэрээһин үлэтин бытаарта. Балаһыанньа бигэргэтилиннэ даҕаны, РФ МИД нөҥүө судаарыстыбыларга сурук барыахтаах.
- Ким бигэргэтэрий?
 - Өрөспүүбүлүкэ салалтата – президент Е.Борисов; Дойду национальнай олимпийскай кэмитиэтин президенэ, РФ вице-премьерэ А.Жуков; РФ үөрэҕин миниистирэ А.Фурсенко, спорт миниистирэ В.Мутко.
- Күһүҥҥүттэн ыла хас сиргэ бара сырыттыҥ?
 - Японияҕа, Кореяҕа, Кытайга, Индияҕа. Индияҕа Арассыыйа-Индия инвестиционнай форума  буолла. Индустары кытары Саха сирэ алмаас-бриллиант эйгэтигэр бииргэ үлэлиир. Пленарнай мунньахха «Саха сирин инветсиционнай кыаҕа» диэн дакылаат аахтым.
- Туох этиилээх этигиний?
- Индустар энергетическэй ресурсаҕа интэриэстээхтэр. Биһиги алмаас-бриллиант таһынан, фармацевтикаҕа этии киллэрдибит. Саха сирин эмтээх отторун, пантыны туһанан эмтэ оҥоруохха диэн: сырьета биһиэнэ, технологията эһиэнэ, уонна манна производствоны аһары үбүлээҥ диэн.
Мин саныахпар, дьоҕус буолан баран үрдүк сыаналаах салаанан (алмаас-бриллиант) уонна өйүнэн (интеллектуальнай бородуускуйанан) аан дойду ырыынагар тахсыахпытын сөп.  IT технологиялары сайыннарыахха наада. Индия, урут, аныгы технологияны айбатах сир, Бангладордааҕы силиконовай хочото аан дойдуга аатырда.
Ини-бии Ушницкайдар («Сулус Геймс») уопуттарын туһаныахха сөп. Объемнара кыра эрээри 30-ча киһини хамнастаан олороллор. Бу уолаттар соторутааҕыта кэлэн былааннарын кэпсээн бардылар. Тэрилтэлэрин кэҥэтэн, улуустартан ыччаты сүүмэрдээн, бырайыактарыгар кытыннарыахтарын  баҕараллар. Холобур, компьютердаах, интернеттээх уонна төбөлөөх уолаттар IT хайысхатыгар ылсыахтарын сөп.  Оттон биһиги министиэристибэбит кинилэр оҥоһуктарын тас ырыынакка батарарга көмөлөһүөх этибит.

Туйаара НУТЧИНА,

29.12.2010.